حمل‌ونقل دریایی چیست؟

بسیاری از کالاهایی که در دنیا جابه‌جا می‌شوند به خاطر حجم و وزن بالایی که دارند از طریق خطوط دریایی منتقل می‌شوند. جابه‌جایی این‌گونه کالاها به روش زمینی و هوایی یا به‌صرفه نیست و در برخی موارد نیز غیرممکن است. به همین دلیل که استفاده از انواع روش‌های حمل و نقل دریایی بسیار مرسوم و متداول است. حمل‌ونقل دریایی (Maritime Transportation) قرن‌هاست که به‌عنوان یکی از بهترین، امن‌ترین و ارزان‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل مورداستفاده قرار گرفته است. طبق آمار به‌دست‌آمده حدود 90درصد نقل و انتقالات، جابه‌جایی کالاها و افراد در دنیا با استفاده از حمل‌ونقل دریایی صورت می‌گیرد.

به جابه‌جایی هرگونه کالا با استفاده از انواع کشتی‌های باری، قایق، لنج و… از کانال‌های آبی، اقیانوس‌ها، دریاها و دریاچه‌ها را حمل‌ونقل دریایی می‌گویند.

مزایا و معایب باربری دریایی چیست؟

حمل دریایی مانند سایر روش‌های نقل‌وانتقال مزایا و معایب زیادی دارد که عبارتند از:

مزایای حمل‌ونقل دریایی

• مهم‌ترین مزایای حمل‌ونقل دریایی مقرون‌به‌صرفه بودن آن نسبت به روش‌های دیگر حمل‌ونقل است.
• ثابت‌بودن نرخ کرایه حمل‌ونقل یکی دیگر از مزیت‌های انتقال دریایی نسبت به سایر روش‌ها است.
• دیگر مزیت حمل‌ونقل دریایی امکان حمل بار با تناژ بالاست. (کشتی‌های بزرگ باربری می‌توانند تا حدود 500 هزار تن را حمل کنند.)
• یکی از بی‌خطرترین و مطمئن‌ترین روش‌های جابه‌جایی کالا حمل‌ونقل دریایی است. زیرا ضریب ایمنی و اطمینان در این روش از حمل‌ونقل بسیار بالاست.

معایب حمل‌ونقل دریایی

• یکی از مشکلات حمل‌ونقل دریایی طولانی‌بودن زمان رسیدن محموله به مقصد در مقایسه با روش‌های دیگر (زمینی و هوایی) است.
• مشکل دیگر این روش دریازدگی، احتمال ابتلای خدمه و مسافران کشتی به بیماری‌های شایع در مناطق گرمسیر و مرطوب، تغییر ناگهانی دما و شرایط آب‌وهوایی متغیر است.

انواع حمل بار دریایی

حمل‌ونقل دریایی به‌وسیله کشتی از دیرباز تا کنون تغییرات چشمگیری داشته که مهم‌ترین روش‌های حمل‌ونقل دریایی عبارتنداز:

• روش کراس استافینگ (cross stuffing)

به انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر روش کراس استافینگ گفته می‌شود. از این روش در مواقع تحریم استفاده می‌شود و همچنین عموماً چون کشتی‌های بزرگ تجاری که مقادیر زیادی کالا در آنها وجود دارد نمی‌توانند در بنادر کوچک پهلو بگیرند هم از روش کراس استافیگ استفاده می‌شود.

• روش فله (BULK)

این روش مخصوص کالاهایی است که بسته‌بندی مشخصی نداشته و به‌صورت فله به مقصد فرستاده می‌شوند.

• روش ترانشیپ (Transshipment)

به حمل و انتقال کالا به یک بندر واسط گفته می‌شود. اگر انتقال کالا از مبدأ به مقصد به‌صورت مستقیم و بلاواسطه امکان‌پذیر نباشد از این روش برای رساندن کالا به مقصد آن استفاده می‌شود.

• روش چارترینگ (Chartering)

به اجاره کامل کشتی چارترینگ گفته می‌شود. زمانی که بار کشتی حجم بالایی داشته باشد یا محموله ارسالی، بسته‌بندی مشخصی نداشته باشد از این روش استفاده می‌شود.

• روش گروپاژ

به صدور بارنامه گروهی توسط مالک کشتی اصطلاحاً گروپاژ می‌گویند. در شرکت‌های حمل‌ونقل این امکان وجود دارد که کالاهای مختلف و همگون که فرستندگان مختلفی دارند را تحت عنوان یک‌بار و به شکل گروهی بسته‌بندی به یک مقصد واحد حمل کنند.

اصطلاحات حمل‌ونقل دریایی

در حمل‌ونقل دریایی برخی اصطلاحات وجود دارد که دانستن آن‌ها کمک می‌کند تا بهتر متوجه عبارات و عناوین مربوط به این کار شوید. برخی از مهم‌ترین اصطلاحات حمل‌ونقل دریایی عبارت‌اند از:

• بارنامه

بارنامه سندی است که برای حمل و وصول کالا صادر می‌شود. این سند بر حمل کالا از مبدأ به مقصد دلالت دارد. باید بدانید که بارنامه در تمام جهان به یک صورت نیست و بنا به مبدأ و مقصد اطلاعات متفاوتی در آن وجود دارد. البته برخی اطلاعات مانند وزن، قیمت، نوع کالا، شرکت تحویل دهنده، شرکت حمل‌ونقل و شرکت تحویل‌گیرنده معمولاً در تمام آن‌ها ذکر شده است.

• بارگیری

انتقال کالاها از بندر به داخل کشتی را بارگیری می‌گویند. باید بدانید که اگر کالایی از لبه کشتی جدا شود، خارج از مرحله بارگیری محسوب می‌شود.

• بارنامه ترانشیپ

مهم‌ترین تفاوت این نوع بارنامه با سایر بارنامه‌ها مبدأ و مقصد بار است. در این نوع بارنامه مبدأ و مقصد دو کشتی هستند. زیرا کالا باید میان دو کشتی جابه‌جا شود.

• کریر

به شرکت‌هایی که کار حمل‌ونقل کالاها را انجام می‌دهند، کریر می‌گویند.

• فاس

به تحویل بار کنار کشتی فاس می‌گویند. زمانی که تعهد فروشنده، رساندن کالاها روی اسکله یا کنار کشتی است. پس از این که فروشنده کالاها را به بندر و اسکله رساند دیگر مسئولیتی در قبال کالا ندارد و تمام مسئولیت‌ها از آنجا به بعد، بر عهده خریدار است.

• فوب

فوب به معنی تحویل کالا روی عرشه کشتی است. در برخی قراردادها، شرکت فروشنده موظف به تحویل کالا روی عرشه کشتی است.

• سی اند اف (C&F)

از دیگر اصطلاحات رایج در صنعت حمل‌ونقل دریایی، سی اند اف است که به معنی مجموع ارزش کالا و هزینه کرایه جابه‌جایی می‌باشد. این رقم در تصمیم‌گیری‌ها نقش مهمی‌ دارد.

• سیف

سیف به معنی ارزش بیمه و کرایه کالاهاست. کالاهایی که از روش حمل‌ونقل دریایی جابه‌جا می‌شوند باید بیمه شوند. معمولاً دریافت بیمه بر عهده صادرکننده یا فروشنده است.

• تالی گیری

یکی از رایج‌ترین اصطلاحاتی که در حمل‌ونقل دریایی وجود دارد، تالی گیری است. زمانی که کشتی‌های باری به بندرها می‌رسند، عملیات تخلیه بار آغاز می‌شود. در این زمان باید روی کالاها کنترل وجود داشته باشد. مشخصات ظاهری و برخی موارد دیگر را در لیست‌هایی ثبت می‌کنند. به این کار تالی گیری می‌گویند.

• تحویل از کشتی

تحویل از کشتی به این معنی است که بار از کشتی خارج و تحویل‌گیرنده شده است. گیرنده ممکن است گمرک، کشتی دیگر یا خریدار باشد. معمولاً این که تحویل از کشتی باید باشد، در برگه‌های مربوط به بارنامه و قرارداد ذکر شده است.

• تحویل از اسکله

تحویل از اسکله مانند تحویل از کشتی به محل تحویل بار است. این اصطلاح به معنی تحویل دادن بار در اسکله به گمرک یا خریدار است.

فریت فورواردر یا فرابری (Freight forwarder)

به اصطلاحی که بر یک فعالیت چندوجهی دلالت دارد را فعالیت فورواردی گویند. فرابر در حمل و نقل به یک شخص و فعالیت ویژه اشاره دارد که فرآیند چگونگی حمل و نقل کالا از مبدا به مقصد نهایی را طراحی و برنامه‌ریزی می‌کند. در برخی موارد به این شخص Forwarding Agent نیز گفته می‌شود که این عبارت به معنای صادرکننده یا متصدی حمل و نقل است. به‌منظور اینکه دو طرف قرارداد، هماهنگی و کارهایی برای انجام جابه‌جایی کالا انجام می‌دهند، فعالیت فورواردی گفته می‌شود. این فعالیت‌ها شامل موارد متفاوتی است که عبارت‌اند از:

1. رزرو فضا روی کشتی

2. پرداخت کرایه حمل

3. تهیه اسناد تجاری

4. کارهای مربوط به ترخیص کالا

5. بسته‌بندی کالا

6. انبارداری

7. بیمه

8. گیرنده کالا (Consignee)

9. دریافت‌کننده (Receiver)

بیمه حمل‌ونقل دریایی

بیمه یکی از موارد واجب برای نقل‌وانتقال کالا در روش حمل‌ونقل دریایی است. بیمه کلیه خطرات تصادفات، اتفاقات و موارد غیرقابل‌پیش‌بینی دیگر را پوشش می‌دهد تا خسارت وارده به شرکت‌ها و مؤسسات توسط شرکت بیمه جبران شود. در این نوع بیمه پستی، شرکت بیمه‌گر متعهد می‌شود که خسارات وارده به کالا باتوجه‌به شرایط بیمه‌نامه را پرداخت کند.

• خسارات خاص

در برخی مواقع، وقوع شرایط خاص و غیرقابل‌پیش‌بینی مانند وقوع طوفان یا سونامی باعث رسیدن خسارت به کالا‌ها می‌شود. در این مواقع شرکت بیمه موظف است که خسارت را پرداخت کند.

• خسارات عمومی

در برخی مواقع برای جلوگیری از غرق‌شدن کشتی یا واردشدن خسارت به تمام کالاها، ناخدا تصمیم می‌گیرد برخی از کالاها را در آب بیندازد. در این مواقع خسارات وارد شده بین افراد ذی‌نفع تقسیم می‌شود و هرکدام بخشی از آن را باتوجه‌به قوانین پرداخت می‌کنند.

• خسارات کامل

خسارت ازبین‌رفتن کامل کالا به دودسته تقسیم می‌شود. این دسته‌ها عبارت‌اند از:

• از بین رفتن کامل کالا

غرق‌شدن، آتش‌سوزی و برخی موارد دیگر که باعث می‌شود کالا به‌صورت کامل از بین رود، شامل این دسته می‌شود.

• از بین رفتن فرضی

نوع دیگری که کالا از بین می‌رود، ازبین‌رفتن فرضی است. ازبین‌رفتن فرضی به این معنی است که به دلیل حوادث دریایی متفاوت، کالا تغییر ماهیت دهد و همین امر موجب شود تا ارزش آن کاهش پیدا کند یا از دست برود.

محاسبه قیمت حمل دریایی

نرخ حمل‌ونقل بار از راه دریایی به عوامل بسیاری بستگی دارد حجم، وزن، اندازه، نوع کشتی حمل‌کننده بار، کانتینری بودن، گروپاژ بودن، چارترینگ و… از نکات مهم دیگری است که در استعلام قیمت حمل‌ونقل بار شما تأثیر می‌گذارد.

حمل مطمئن دریایی با سپاهان همراه

یکی از مهم‌ترین شیوه‌های جابه‌جایی در سراسر جهان حمل‌ونقل دریایی است. شرکت بازرگانی سپاهان همراه با دارابودن مجوز رسمی از سازمان بنادر و کشتیرانی مفتخر به ارائه انواع سرویس‌های موردنیاز بازرگانان و صاحبان کار است. این شرکت حمل و نقل دریایی با استفاده از کادر متخصص و مجرب خود تلاش کرده تا بهترین خدمات در کمترین زمان ممکن را ارائه دهد.

سؤالات متداول