روش های پرداخت بین المللی مکانیسم هایی هستندکه خریدار خارجی از طریق آن ها ، مبلغ معامله را به فروشنده خارجی پرداخت می کند . این روش ها عبارتند از :
1 – پیش پرداخت ( Payment In Advance )
در این روش ابتدا خریدار ، کل بهای معامله را پرداخت می کند و فروشنده صرفا پس از حصول اطمینان از دریافت کامل مبلغ معامله ، نسبت به ارسال کالاها اقدام می کند . انتقال پول در این روش از راه های مختلفی شامل چک ، حواله بانکی ، انتقال پستی ، انتقال تلگرافی ، سوئیفت و دستور پولی بین المللی قابل انجام است .
این روش معمولا در موارد ذیل ( مشروط بر آن که طبق مقررات ارزی ، پرداخت کامل مبلغ معامله قبل از دریافت کالا مجاز باشد ) به کار می رود :
الف ) فروشنده بسیار معتبر و یا دارای قدرت انحصاری و نیمه انحصاری است .
ب ) فروشنده و خریدار سابقه معامله ندارند ، ولی خریدار اعتماد کامل به فروشنده دارد .
ج ) گشایش اعتبار اسنادی مستلزم صرف هزینه و وقت زیاد است و مقرون به صرفه نیست .
د ) ارزش معامله پایین است ( مثل خرید کتاب ، مجله و وسایل شخصی و . . . )
ه ) گشایش اعتبار اسنادی مستلزم هزینه و وقت زیاد است و از جهت اقتصادی مقرون به صرفه نیست .
2 – پرداخت روی حساب باز (Payment on open account )
در این روش ، ابتدا فروشنده کالا را به خریدار تحویل می دهد ، سپس خریدار نسبت به پرداخت مبلغ معامله اقدام می کند. این روش معمولا در مواردی به کار می رود که فروشنده به خریدار اعتماد کامل داشته باشد یا رابطه تجاری طولانی بین خریدار و فروشنده وجود داشته و خوش حسابی خریدار برای فروشنده محرز باشد .
در این روش انتقال مبلغ معامله می تواند با استفاده از چک ، حواله بانکی ، انتقال پستی ، انتقال تلگرافی یا سوئیفت انجام شود .
3 – وصولی ( Collection )
وصول عبارت است از اقدام بانک بر اساس دستور واصله بر روی اسناد ( اعم از مالی یا تجاری ) به منظور تحصیل قبولی یا پرداخت ، تحویل اسناد تجاری در مقابل قبولی یا پرداخت و تحویل اسناد بر اساس شرایط و قیود دیگر .
گرچه تشریفاتی که برای پرداخت برات ، سفته، چک یا حواله بانکی وجود دارند ، وصولی اطلاق می شوند ولی در این میان ، برات و سفته مهم ترین اسناد مالی هستند که در زمره وصولی ها قرار دارند .
برخلاف دو روش پیش پرداخت و حساب باز که دخالت بانک ها در آن ها صرفا در حد یک انتقال دهنده وجه است، در روش های وصولی ( و همچنین اعتبار اسنادی ) ، بانک ها نقش واسطه را بین خریدار و فروشنده ایفا می کنند تا خطرات عدم پرداخت مبلغ معامله توسط خریدار و یا عدم ارسال کالا توسط فروشنده به حداقل ممکن کاهش یابد .
انواع وصولی ها عبارتند از :
الف ) وصولی خالص یا ساده ( Clean Collection ) : این گونه وصول صرفا در برگیرنده اسناد مالی است و اسناد تجاری را شامل نمی شود .
ب ) وصولی اسنادی ( Documentary Collection ) : این گونه وصول علاوه بر اسناد مالی ، اسناد تجاری را نیز شامل می شود .
قواعد متحد الشکلی وصولی ها :
به دلیل عدم وجود مقررات یکسان در کشورها و عدم وجود یک کنوانسیون جامع در این خصوص ، اتاق بازرگانی بین المللی با مشارکت بانک ها و موسسات مالی بین المللی برای اولین بار در سال 1956 مجموعه ای از مقررات متحد الشکل ناظر به روش های وصولی را تهیه و منتشر کرد . این مجموعه تحت عنوان مقررات متحد الشکل وصولی ها ، به دفعات مورد بازنگری قرار گرفته و هم اکنون جدید ترین ویرایش این قوانین ، تحت عنوان URC 552 حاکم است .
4 – اعتبار اسنادی ( Documentary Credit )
اعتبارات اسنادی مرسوم ترین روش پرداخت در مبادلات تجاری بین المللی است . استاندارد کردن فرم های اعتبارات اسنادی بنا به درخواست سازمان ملل متحد و توسط کمیسیون اقتصادی ملل متحد انجام شده و مقررات اجرای یکسان اعتبارات اسنادی ( UCP) نیز که توسط اتاق بازرگانی بین المللی وضع شده ، بارها مورد بازنگری قرار گرفته و آخرین نسخه آن تحت عنوان UCP 600 هم اکنون در حال اجراست .
طرفین اعتبار اسنادی عبارتند از متقاضی ( وارد کننده / خریدار ) ، ذی نفع ( صادر کننده / فروشنده ) ، بانک گشایش کننده ( ضامن ) ، بانک ابلاغ کننده ( کارگزار ) .
L.C : سندی است که توسط بانک صادر می شود و بانک ، طی آن تعهد خود مبنی بر پرداخت مبلغی معین به خریدار یا فروشنده ( مقید به آن که خریدار یا فروشنده شرایط خاصی را دارا باشند ) اعلام می کند .
مزایای اعتبار اسنادی برای فروشندگان عبارتند از این که بانک گشایش کننده ، ریسک عدم پرداخت مبلغ معامله توسط خریدار ، ریسک های اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی را برای فروشندگان از میان بر می دارد .
مزایای اعتبار اسنادی برای خریداران نیز عبارتند از این که اولا پرداخت به شرط انطباق کامل با شرایط ال . سی صورت می گیرد ( در صورت معیوب بودن یا مغایرت کیفی و کمی کالاهای ارسال شده توسط فروشنده با مشخصات توافق شده در معامله ، امکان عدم پرداخت مبلغ معامله به فروشنده فراهم است ) ، و ثانیا امکان تامین مالی واردات برای خریدار دارای اعتبار فراهم می شود .
پی نوشت ها :
- روش های پرداخت بین المللی محدود به خرید و فروش کالا نبوده و ارائه و دریافت خدمات را نیز شامل می شوند .
URC : Uniform Rules for Collections
UCP : Uniform Customs and Practice for Documentary Credits
L.C : Letter of Credit
