وارداتی که با شناورهای غیرتجاری و توسط ملوانان انجام می‌شود به واردات ته لنجی یا ملوانی معروف است. بر اساس داده‌های رسمی حدود 4 هزار شناور در استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان فعال هستند و نسل‌های مختلفی از این راه امرارمعاش می‌کرده‌اند. قانون نیز به‌خاطر حمایت از شرایط اقتصادی مرزنشینان، معافیت‌هایی برای صاحبان و ملوانان این لنج‌ها قرار داده تا بتوانند برای امرارمعاش خود از میزان محدودی واردات کالابه صورت قانونی بهره ببرند. در سال جاری(1401) بخشی از قوانین به دلیل شرایط خطیر کشور با تغییراتی مواجه شد و به‌نوعی ملوانان را ترغیب کرد که به‌جای کالاهای متنوع، به واردات کالای اساسی کمک کنند.
واردات ته لنجی چیست؟
نوعی واردات کالا به همراه ملوانان(جاشو) که در بنادر جنوب کشور رواج دارد که به واردات ته لنجی یا همراه ملوان معروف است. جهت انتقال محموله‌ها به روش دریایی از لنج استفاده می‌شود و ملوان مجاز است که کالاهای موردنظر را با خود از طریق مرزهای آبی کشور وارد کند. بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، «کالای ته لنجی یا ملوانی، کالایی است که صاحبان لنج یا خدمه آن مجاز به واردات هستند» به ازای هر ملوان سالانه تا شش نوبت به میزان ۱۵۰۰ دلار با تخفیفات گمرکی وارد کشور کنند.
صادرات ملوانی
یکی از مهم‌ترین فعالیت ساحل‌نشینان تجارت ته لنجی است و بیش از 2 هزار شناور سنتی باری«لنج» در حوزه نقل و انتقال کالاهای استان بوشهر فعالیت می‌کنند. بر اساس گزارش مدیرکل گمرک استان بوشهر در سه‌ماهه نخست سال 1401 افزون بر 4 میلیارد دلار کالا تنها از استان بوشهر صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش 95 درصدی دارد.
بنادر جنوب کشور عمدتاً امکان واردات همراه ملوانی را دارند و در سال جاری نیز مناطق بیشتری از این قانون بهره‌مند شدند. برخی از شهرهایی که تجارت ملوانی در آنها مجاز است:
- بوشهر
- آبادان
- بندرعباس
- گناوه
- دیر
- دلوار
- دیلم
مراحل واردات ته لنجی
مراحل واردات ته‌لنجی به‌طور کلی ساده‌تر از واردات رسمی و تجاری است، اما همچنان یک روند مشخص دارد که توسط گمرک و قوانین مناطق مرزی کنترل می‌شود. به‌صورت خلاصه مراحل زیر را شامل می‌شود:
برنامه‌ریزی و تهیه کالا در کشور مبدأ
ملوانان یا صاحبان لنج ابتدا کالاهای مورد نیاز بازار ایران (مانند لوازم خانگی، پوشاک، لوازم آرایشی، قطعات یدکی خودرو و …) را از کشورهای همسایه مثل امارات (دبی)، عمان یا قطر تهیه می‌کنند. خرید معمولاً به‌صورت نقدی و از بازارهای عمده‌فروشی این کشورها انجام می‌شود. در این مرحله توجه به لیست کالاهای مجاز بسیار مهم است، چون واردات برخی اقلام به‌عنوان ته‌لنجی ممنوع است.
بارگیری و حمل با لنج
پس از خرید، کالا در لنج‌های سنتی بارگیری می‌شود. هر لنج تعداد مشخصی ملوان دارد و هر ملوان طبق کارت ملوانی خود، مجاز است سهمیه‌ای از کالا را وارد ایران کند. این سهمیه در واقع پایه اصلی «ته‌لنجی» است، چون قانون به هر ملوان اجازه می‌دهد مقدار معینی کالا را بدون پرداخت تعرفه‌های گمرکی وارد کند.
ورود به اسکله و ثبت اولیه در گمرک
لنج وارد یکی از اسکله‌های جنوب ایران (مثل بوشهر، خرمشهر، بندرعباس یا چابهار) می‌شود. لیست کالاها به گمرک تحویل داده می‌شود. این مرحله بسیار مهم است، چون اگر کالا مغایر قوانین باشد، اجازه ترخیص داده نمی‌شود.
بررسی کالا توسط گمرک
- مأموران گمرک کالا را بررسی و با لیست ارائه شده تطبیق می‌دهند.
- کالاهای مجاز مثل پوشاک، لوازم آشپزخانه، موبایل و … با سهمیه ته‌لنجی قابل ترخیص هستند.
- کالاهای ممنوعه (مثل دخانیات، دارو، اسلحه یا بعضی برندهای لوازم الکترونیکی) ضبط یا معدوم می‌شوند.
پرداخت عوارض و هزینه‌های گمرکی
برخلاف واردات رسمی که تعرفه‌های بالای گمرکی دارد، در ته‌لنجی فقط عوارض یا مالیات اندک پرداخت می‌شود. میزان این هزینه به نوع کالا و قوانین سالانه دولت بستگی دارد.
ترخیص کالا
پس از تأیید نهایی، کالا به‌صورت ته‌لنجی ترخیص می‌شود. این کالاها معمولاً با کامیون یا وانت از اسکله به انبارهای محلی یا بازار منتقل می‌شوند.
توزیع و فروش در بازار داخلی
کالاهای ته‌لنجی به‌دلیل هزینه کم‌تر، معمولاً قیمت پایین‌تر از واردات رسمی دارند و در بازارهای محلی و حتی شهرهای بزرگ‌تر عرضه می‌شوند. بسیاری از فروشگاه‌ها در شهرهای بزرگ (مثل تهران یا اصفهان) کالاهای ته‌لنجی را به‌صورت غیرمستقیم از همین مسیر تهیه می‌کنند.
پیشنهاد خواندنی: مراحل ترخیص کالا از گمرک
چه کالاهایی را می‌توان به روش ته لِنجی وارد کشور کرد؟
ملوانان می‌توانند کالاهایی را که از منظر قوانین گمرکی جمهوری اسلامی مجاز هستند به داخل کشور وارد کنند. طبیعتاً کالاهای ممنوعه مشمول این نوع از واردات نمی‌شود و در هرصورت قاچاق است. شاید تصور شود که کالاهایی مثل پوشاک و البسه سهم بیشتری در تجارت ملوانی دارند ولی حالا با حمایت‌های دولت انتظار می‌رود مواد غذایی،کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی در صدر واردات ملوانی قرار بگیرند. برخی کالاهایی که به‌صورت ملوانی وارد می‌شوند.
- خشکبار
- لوازم الکترونیکی
- لوازم و تجهیزات صنعتی
- قطعات ماشین‌آلات
- قطعات خودرو
- وسایل برقی
بر اساس مصوبه دولت ملوانان می‌توانند از تخفیف حقوق ورودی بهره مند شوند. این تخفیف شامل کالاهای جدول شماره 1 می شود و برای برای کالاهای غیرخوراکی 50 درصد و برای اقلام خوراکی تا 100 درصد شامل تخفیف حقوق ورودی می‌شوند. بر این اساس جدول شماره 2 نیز برخی محدودیت‌های وارداتی را برای مرزنشینان مرتفع کرده و به آنها اجازه می‌دهد کالاهای درج شده در این جدول را با ثبت سفارش و تامین ارز و رعایت استانداردها، وارد کنند.
جدول شماره 1
| ردیف | کالا | مقدار |
| 1 | برنج خوراکی | هر نفر 30 کیلوگرم در سال (به جز استان های مازندران و گیلان) |
| 2 | قند و شکر | هر نفر 15 کیلوگرم در سال |
| 3 | چای | هر نفر یک کیلوگرم در سال (به جز استان گیلان) |
| 4 | روغن نباتی | هر نفر 10 کیلوگرم در سال |
| 5 | تمرهندی | هر نفر 5 کیلوگرم در سال |
| 6 | انواع ادویه (خرده فروشی) | هر نفر 3 کیلوگرم در سال |
| 7 | استکان و نعلبکی | هر نفر یک دست در سال |
| 8 | دوچرخه | برای هر 30 نفر یک دستگاه در سال |
| 9 | قاشق و چنگال | هر نفر یک دست در سال |
| 10 | نخ دروگر | هر خانوار 10 کیلو در سال |
| 11 | ابزار آلات برش | برای هر خانوار به ارزش 000 / 100 تومان در سال |
| 12 | کارد آشپزخانه | هر خانوار 3 عدد در سال |
| 13 | چتایی | هر خانوار 5 مترمربع در سال |
| 14 | دستگاه تصفیه آب و آب شیرین کن | هر خانوار1 دستگاه در سال |
| 15 | فلاسک چای و شیشه آن | هر خانوار 1 دستگاه در سال |
| 16 | سمپاش | هر 10 نفر 1 دستگاه در سال |
| 17 | دستگاه بافت تور ماهیگیری | هر 10 نفر 1 دستگاه در سال |
| 18 | ریش تراش دستی- برقی | هر خانوار 1 عدد در سال |
| 19 | چراغ اضطراری | هر خانوار 1 عدد در سال |
| 20 | موتور ژنراتور برق تا 20 کیلووات | هر 20 خانوار 1 دستگاه در سال |
| 21 | موتور برای قایق و لنج باری و صیادی | هر 20 نفر 1 دستگاه در سال |
| 22 | قطعات یدکی، موتور قایق و لنج | برای هر خانوار به ارزش 000 / 200 تومان در سال |
| 23 | ماشین پشم چینی | هر خانوار 1 عدد در سال |
| 24 | انواع قیچی خیاطی، باغبانی و پشم چینی | هر خانوار 1 عدد در سال |
| 25 | میوه های گرمسیری شامل انبه، آناناس، موز و نارگیل | هر |
| 26 | مایه پنیر | هر 10 نفر 1 کیلوگرم در سال |
| 27 | بخاری نفتی و گازی | هر خانوار 1 دستگاه در سال |
| 28 | خوراک دام، طیور (علوفه، کاه، سبوس،جو، یونجه و کنجاله (به استثنای کنجاله سویا) و آبزیان | هر خانوار 50 کیلو در سال |
| 29 | دام زنده (فقط استان های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی) | هر دو خانوار یک راس / نفر |
| 30 | کنجد (فقط برای مرزهای شرق کشور) | هر نفر یک کیلوگرم |
| 31 | تخمه بوداده (فقط برای مرزهای شرق کشور) بجز تخمه آفتابگردان | هر نفر یک کیلوگرم |
| 32 | پودر نارگیل (فقط برای مرزهای شرق کشور) | هر نفر 100گرم |
| 33 | زیره سیاه و سبز (فقط برای مرزهای شرق کشور) | هر نفر 140گرم |
| 34 | بادام هندی (فقط برای مرزهای شرق کشور) | برای هر نفر 1 کیلوگر گرم |
| 35 | چلغوز (فقط برای مرزهای شرق کشور) | هر نفر 2 کیلوگرم |
| 36 | دستگاه شیردوش | هر 50 نفر یک دستگاه در سال |
| 37 | هندوانه | هر نفر 15 کیلوگرم در سال |
| 38 | باطری فرسوده | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 39 | انواع حبوبات (شامل نخود، لوبیا، لپه، عدس، ماش و …) | هر نفر 5 کیلوگرم در سال |
| 40 | کاغذ | هر نفر 7 کیلوگرم در سال |
| 41 | قطعات یدکی خودروهای سنگین | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 42 | قطعات منفصله خودرو (CKD) | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 43 | قطعات لوازم خانگی، ماشین آلات معدنی و کشاورزی | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 44 | آلومینیوم کارنشده و ضایعات آهن | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 45 | ابزارآلات نجاری و رنگرزی و مواد رنگی | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 46 | اجزا و قطعات ماشین آلات اداری (کپی، تکثیر و …) | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 47 | لاستیک سبک و سنگین | بدون محدودیت فقط برای سال 97 و 98 |
| 48 | پارچه | هر خانوار 10 متر مربع |
جدول شماره 2
| ردیف | کالا |
| 1 | سشوار |
| 2 | ماشین ریش تراش برقی و دستی |
| 3 | اتو پرس با پایه |
| 4 | تیغ ژیلت |
| 5 | سرخ کن |
| 6 | توستر |
| 7 | میوه خشک کن |
| 8 | قهوه ساز و قهوه جوش |
| 9 | دستگاه دی وی دی |
| 10 | ساندویچ ساز |
| 11 | ترازوی آشپزخانه |
| 12 | اتو مو |
| 13 | بابیلیس |
| 14 | موکن |
| 15 | چاپگر اداری |
| 16 | دستگاه کپی |
| 17 | تونر رنگی |
| 18 | انواع ساعت |
| 19 | تلفن رومیزی |
| 20 | غذاساز |
| 21 | کیک پز |
| 22 | کیس کامپیوتر |
| 23 | انواع کمپرسورهای برودتی (با رعایت مندرجات ذیل یادداشت فصل 84) |
| 24 | یخ ساز |
| 25 | دیگ بخار |
| 26 | فر برقی |
| 27 | خرد کن |
| 28 | گوشی تلفن همراه |
| 29 | ابزار الات دستی |
| 30 | دستگاه آب شیرین کن |
| 31 | دستگاه شیر دوشی و خامه گیری |
| 32 | سماور برقی و گازی |
| 33 | گلهای مصنوعی |
| 34 | لوازم صوتی و تصویری و قطعات آن |
| 35 | موتور پمپ آب |
| 36 | لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات راهسازی و معدن |
| 37 | لوازم جانبی خودرو |
| 38 | لوازم نقشه کشی |
| 39 | سمپاش |
| 40 | ماشین آلات کشاورزی |
| 41 | چای |
| 42 | پارچه |
| 43 | پرده منزل |
| 44 | تشک و روکش و کفپوش خودرو |
| 45 | جلیقه نجات |
| 46 | انواع ادویه |
| 47 | شکر و قند |
| 48 | کاکائو( پودر و دانه) |
| 49 | رادیو ضبط |
| 50 | لپ تاپ |
| 51 | تبلت |
| 52 | کتری برقی |
| 53 | اسکنر |
| 54 | فریم عینک |
| 55 | چرخ خیاطی صنعتی |
| 56 | انواع دور بین های عکاسی و فیلمبرداری |
| 57 | انواع دوربینهای مدار بسته |
| 58 | پوشک کامل بچه |
| 59 | قرص ماشین لباسشویی و ظرفشویی |
| 60 | همزن برقی |
| 61 | ماهی تابه |
| 62 | میکروفن |
| 63 | فلاسک و سایر ظروف عایق حرارتی |
| 64 | دستگاههای آبگرم کن و آبسردکن توام |
| 65 | آبسرد کن |
| 66 | چای ساز |
| 67 | دستگاه خامه گیر |
| 68 | جارو برقی شارژی |
| 69 | زودپز |
| 70 | کلمن آب |
| 71 | چراغ اضطراری (تحت ردیف 8513) |
| 72 | دستگاه و ابزار آلات نجاری |
| 73 | دستگاه و ابزار آلات لنج سازی |
| 74 | کمپرسور یخچال و فریزر (با رعایت مندرجات ذیل یادداشت فصل 84) |
| 75 | کمپرسور کولر گازی (با رعایت مندرجات ذیل یادداشت فصل 84) |
| 76 | موتور ژنراتور برق |
| 77 | موتور قایق و لنج صیادی و باری و لوازم یدکی آن |
| 78 | لوازم ایمنی کار |
| 79 | لوازم جانبی رایانه |
| 80 | لوازم صید و صیادی |
| 81 | ماشین الات ریسندگی و بافندگی خانگی |
| 82 | انواع ماشین حساب |
| 83 | روغن خوراکی، روغن زیتون و زیتون |
| 84 | شمش طلای استاندارد |
| 85 | ترازو |
| 86 | چتر |
| 87 | آیفون تصویری |
| 88 | انواع حبوبات |
| 89 | بادام هندی |
| 90 | قهوه |
| 91 | دانه های روغنی |
| 92 | میوه های گرمسیری شامل انبه، آناناس، موز و نارگیل |
| 93 | برنج |
| 94 | موتورسیکلت برقی و انژکتوری ( زیر 250 سی سی ) و لوازم یدکی آن |
| 95 | انواع نخ |
| 96 | پشم |
| 97 | موتور آب کشاورزی |
| 98 | تایر خودرو سنگین و سبک |
| 99 | ضایعات کاغذ و کاغذ |
| 100 | ابریشم |
سوالات متداول
وارداتی که با شناورهای غیرتجاری و توسط ملوانان انجام می‌شود به واردات ته لنجی معروف است.
بوشهر، آبادان، بندرعباس، گناوه، دیر، دلوار، دیلم و…
خشکبار، لوازم الکترونیکی، لوازم و تجهیزات صنعتی، قطعات ماشین‌آلات، قطعات خودرو، وسایل برقی و…
