بل از اینکه در مورد نحوه ارزیابی کالاها در گمرک ببینیم که ارزیابی کالا در گمرک چیست. دلایل مختلفی برای ارزیابی گمرکی وجود دارد و این فرایند فقط برای کالاهای خاصی انجام می‌شود.
یکی از این دلایل ارزیابی کالا در گمرک، مغایرت کالاهای اظهار شده با کالایی است که به کشور وارد یا از گمرک خارج می‌شود. کالاهایی دارای مغایرت با اسناد اظهار در سامانه EPL در مسیر قرمز قرار می‌گیرند. از آنجایی که کالاهای مشکوک و پرریسک در مسیر قرمز وارد می‌شوند، کارگزارگمرک هماهنگی‌های لازم را با ارزیاب گمرک انجام می‌دهد.
در بیشتر مواقع بسته‌بندی کالاهای مسیر قرمز باز شده و چک می‌شوند. در صورتی که مشکل یا مغایرتی با اظهارنامه نداشته باشند، فرایند ترخیص آنها انجام می‌شود. کالاهای مسیر قرمز، از نظر وزن، حجم، تعداد، بسته‌بندی برند موردنظر و نوع کالا و .. با کالای اظهار شده و همچنین قوانین کالای وارداتی و صادراتی و ممنوعیت ها تطبیق داده می‌شوند.
از دیگر دلایل ارزیابی کالا در گمرک میزان بالای قاچاق در کشور عزیزمان است. در صورت تایید ارزیاب کمرگ به تطبیق کالا با موارد قاچاق، فرایند قانونی آن با ستاد مبارزه با کالا و ارز جلو می رود.
و آخرین دلیل نیاز به ارزیابی در گمرک، سابقه واردکننده است. در صورتی واردکننده یا که کارت بازرگانی موردنظر که عمل تجاری روی آن صورت گرفته است دارای سابقه تخلف و یا موراد مشکوک باشد، کالا توسط ارزیاب گمرک ارزیابی خواهد شد.
چه زمانی کالا را در گمرک ارزیابی می‌کنند؟
به محض اظهار کالا در رویه مورد نظر و ارجاع اظهارنامه به گمرک ایران و همچنین با توجه به مسیر انتخابی کالا، اظهارنامه‌ها در یکی از مسیرهای سبز، زرد و قرمز گمرکی قرار می‌گیرد.
بعد از تعیین مسیر گمرکی اقدامات زیر صورت می‌گیرد:
• ارزیابی فیزیکی
• بازدید
• نمونه برداری و سایر اقدامات کنترلی
• مطابقت اسناد و مدارک اظهار با کالای موجود
بنا به نیاز برای بررسی کالای وارداتی از دستگاه‌های ایکس‌ری استفاده می‌شود. برای سنجش نوع کالا از طریق ارسال نمونه به آزمایشگاه مجاز، بررسی‌های لازم انجام می‌شود.
در مرحله کارشناسی نیز اظهارنامه و اسناد پیوست از جهت رعایت قوانین و مقررات مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: حل اختلافات گمرکی
وظایف گمرک در ارزیابی و کنترل کالا در گمرک
ماده 66 آ.ا ق.ا.گ (رسیدگی به اظهارنامه) ارزیابی:
به منظور حصول اطمینان از اجرای مقررات گمرکی، وصول وجوه متعلقه، صحت مندرجات اظهارنامه گمرکی و اسناد کالاهای اظهار شده ازلحاظ نوع، جنس- تعداد- وزن- ارزش – کشور سازنده – تعرفه و سایر مشخصات و همچنین مجوزهای لازم باید مورد ارزیابی و کنترل قرارگیرد.
وظایف ارزیاب گمرک
- حصول اطمینان از مقررات گمرکی
- اطمینان از حصول وجوه متعلقه
- اطمینان از صحت مندرجات اظهارنامه و اسناد
- بررسی کالاهای اظهار شده از لحاظ نوع جنس، تعداد، وزن، ارزش،کشور سازنده، تعرفه و سایر مشخصات و مجوزهای لازم
- بازدید فیزیکی کالا
- نمونه‌برداری کالا در صورت لزوم
- وارسی و ارزیابی کالا
- صورت مجلس و گزارش تخلفات کشف شده برای تعیین جریمه یا سایر اقدامات قانونی به رئیس گمرک
چه کار‌هایی را ارزیاب گمرک باید طبق قانون امور گمرکی انجام دهد؟
- ارزیابان باید طوری کالا را توصیف و ثبت کنند که کامنت مربوطه حاوی همه شرایط و مشخصات کالا باشد. مانند: نوع کالا، برند، مدل، شماره فنی، قدرت، ظرفیت، توان، کشور سازنده، ابعاد، وزن هر عدد، تعداد بسته‌ها، تعداد عددی کالا در هر بسته، تعداد کالا (کارتن/پاکت/بسته/نگله) وزن خالص و ناخالص و غیره
- قبل از ارزیابی اسناد، می‌بایست ضمیمه اظهارنامه از جمله: فاکتور، عدل‌بندی، مجوز ثبت سفارش به طور کامل مطالعه و بررسی و با مندرجات اظهارنامه مطابقت نمایند.
- سعی کند از کلیه اقلام اظهاری یک مورد را ظهرنویسی نماید. اگر کالا یکنواخت باشد با توجه به نوع کالا و براساس مدیریت ریسک یک یا چند بسته و انتخاب و از بقیه صرف نظر میکند.
۴ نکته مهم در مورد ارزیابی کالا در گمرک
- اگر عدل‌بندی یکنواخت نباشد، ولی عدل‌بندی نوع، جنس، وزن، ارزش و مقدار هر بسته را جداگانه نشان دهد در این‌صورت می‌تواند به باز کردن یک یا چند بسته اکتفا کند، مشروط براینکه اختلاف بیشتر از 5 % نباشد. اگر بیشتر از 5 % بود بدون استثنا کل محموله را باید ارزیابی کند.
- اقلامی که تعداد و ارزش آنها بیشتر است در الویت ارزیابی قرار گیرند.ارزیاب گمرک هرگونه مغایرتی بین کالا و اسناد مشاهده میکند چه شمول تفاوت باشد چه نباشد، باید گزارش کند.
- اگر امکان ضمیمه کردن کالا نباشد برای بازرسی نباشد، ارزیاب باید از صاحب کالا حتی المقدور عکس کالا یا جعبه و کاتالوگ را گرفته و آن را بارگزاری کند.
- ارزیابان موظف‌اند طبق قوانین و مقررات در اسرع وقت، از زمان ارجاع اظهارنامه به کارپوشه آنها نتیجه ارزیابی را با ذکر جزئیات دقیق درج نمایند.
مراحل ارزیابی کالا در گمرک
ارزیابی کالا در گمرک شامل مراحل مختلفی است که شامل اظهار کالا، بررسی اسناد، ارزیابی فیزیکی کالا، بازدید و تطبیق با اظهارنامه است. ارزیاب گمرک ابتدا اطلاعات را از سامانه‌های گمرکی استخراج کرده و سپس با بررسی اسناد و مدارک، اطمینان حاصل میکند که کالا مطابق با اظهارنامه باشد. در صورت وجود مغایرت، فرآیند بررسی به مرحله ارزیابی فیزیکی و نمونه‌برداری می‌رود.
نقش ارزیاب گمرک در ارزیابی کالا
ارزیاب گمرک مسئولیت بررسی کالاها از نظر تطابق با اسناد اظهار شده و همچنین انطباق با قوانین و مقررات گمرکی را دارد. ارزیاب با همکاری سایر مراجع، کالاها را از نظر ارزش، نوع، تعداد، و بسته‌بندی ارزیابی کرده و در صورت لزوم، از دستگاه‌های کنترلی مانند ایکس‌ری برای بررسی دقیق‌تر استفاده میکند. در موارد خاص، ارزیاب ممکن است نیاز به نمونه‌برداری و آزمایشات اضافی داشته باشد.
تفاوت مسیرهای سبز، زرد و قرمز در گمرک
مسیرهای گمرکی به سه دسته سبز، زرد و قرمز تقسیم می‌شوند. کالاهای مسیر سبز به‌طور اتوماتیک تأیید می‌شوند و نیازی به بررسی فیزیکی ندارند. کالاهای مسیر زرد نیاز به بررسی و تأیید اسناد دارند و کالاهای مسیر قرمز باید ارزیابی فیزیکی و کنترل‌های دقیق‌تری را از سر بگذرانند، معمولاً به دلیل مشکوک بودن یا مغایرت با اظهارنامه.
نقش اسناد و مدارک در ارزیابی گمرکی
اسناد و مدارک مانند فاکتور، بارنامه، گواهی مبدأ، و گواهی سلامت از جمله اسناد مهمی هستند که در ارزیابی کالاها در گمرک استفاده می‌شوند. تطبیق این اسناد با کالاها موجب می‌شود تا گمرک از صحت اظهار کالا اطمینان حاصل کند. اگر مغایرتی بین کالا و اسناد وجود داشته باشد، فرآیند ارزیابی پیچیده‌تر می‌شود.
ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های واردات کالا در گمرک
برخی کالاها به دلیل ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های وارداتی نمی‌توانند به کشور وارد شوند. این محدودیت‌ها شامل کالاهایی با کاربردهای نظامی، زیست‌محیطی، بهداشتی یا امنیتی هستند. در این‌گونه موارد، کالاهای مشکوک در مسیر قرمز قرار می‌گیرند و ارزیاب گمرک برای تطبیق کالا با این قوانین وارد عمل می‌شود.
اهمیت رعایت مقررات گمرکی و تبعات تخلف
رعایت مقررات گمرکی برای تسهیل واردات و صادرات کالا ضروری است. تخلف از این مقررات می‌تواند منجر به جریمه‌های مالی، تأخیر در ترخیص کالا، یا حتی توقیف کالاها شود. در برخی موارد، تخلف می‌تواند به پرونده‌های قضائی و تعقیب قانونی منجر شود که تأثیرات منفی بر کسب‌وکارها و واردکنندگان دارد.
نقش فناوری‌های جدید در ارزیابی کالا در گمرک
استفاده از فناوری‌های نوین مانند دستگاه‌های ایکس‌ری، سیستم‌های هوشمند گمرکی، و نرم‌افزارهای تحلیلی به تسریع و دقت در فرآیند ارزیابی کالا کمک کرده است. این ابزارها به گمرک این امکان را می‌دهند که کالاها را بدون نیاز به باز شدن بسته‌بندی بررسی کنند و مشکلات احتمالی را سریع‌تر شناسایی کنند. این فناوری‌ها همچنین به کاهش خطاهای انسانی و تسهیل در انجام امور گمرکی کمک می‌کنند.
جمع بندی
ارزیابی کالا در گمرک شامل مراحل مختلفی است که شامل اظهار کالا، بررسی اسناد، ارزیابی فیزیکی کالا، بازدید و تطبیق با اظهارنامه است. ارزیاب گمرک ابتدا اطلاعات را از سامانه‌های گمرکی استخراج کرده و سپس با بررسی اسناد و مدارک، اطمینان حاصل میکند که کالا مطابق با اظهارنامه باشد. در صورت وجود مغایرت، فرآیند بررسی به مرحله ارزیابی فیزیکی و نمونه‌برداری می‌رود.
ارزیابی کالا در گمرک فرایندی مهم است که به‌منظور تطبیق کالاها با اسناد اظهار شده و قوانین گمرکی انجام می‌شود. این فرایند به دلایل مختلفی از جمله مغایرت اسناد، قاچاق کالا یا سابقه واردکننده، مورد توجه قرار می‌گیرد. کالاها بر اساس مسیر گمرکی خود به سه دسته سبز، زرد و قرمز تقسیم می‌شوند که هر کدام نیاز به بررسی و ارزیابی خاصی دارند. در این راستا، اسناد و مدارک اظهار شده نقش کلیدی دارند و ارزیاب گمرک با استفاده از ابزارهایی مانند ایکس‌ری، ارزیابی فیزیکی و نمونه‌برداری، روند ترخیص کالا را هدایت میکند.
