اتاق بازرگانی؛ تاریخچه‌، مهم‌ترین فعالیت‌ها، وظایف

اتاق بازرگانی پل ارتباطی بخش خصوصی با دولت است که خود نهادی غیردولتی است. این نهاد تنها به پشتیبانی از بدنه تجاری کشور می‌پرداخت. به‌موجب ماده 2 قانون اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران، اتاق بازرگانی ایران، مؤسسه‌ای غیرانتفاعی است که دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است.

پیشنهاد خواندنی؛ وزارت صمت چیست و چه وظایفی دارد؟

شکل‌گیری اتاق بازرگانی (تاریخچه)

نخستین اتاق تجارت ایران در 16 مهر 1305 شمسی در وزارت بازرگانی تهران تشکیل و در سال 1309 قانون تجارت در 5 فصل و 35 ماده به تصویب رسید. به‌موازات مجمع بازرگانان، اتاق صنایع و معادن هم شکل گرفت که بعدها در این اتاق ادغام شد .در سال 1336 پیش‌نویس طرح اتاق جدید، چندین بار تقدیم مجلس شد، اما با آن به مخالفت شد. بااین‌حال در سال 1340 تعدادی از صاحبان صنایع، دولت را زیر فشار قرار دادند تا نسبت به تشکیل اتاق صنایع و معادن اقدام کنند. سرانجام در آبان 1341 اتاق صنایع و معادن با عضویت هیئت نمایندگی مرکب از 30 نفر از کارخانه‌داران و معدن داران کشور تشکیل شد. بااین‌وجود قانون اتاق صنایع و معادن در سال 1343 به تصویب رسمی مجلس رسید.

اسفند 1348 تصمیم گرفته شد تا دو اتاق به دلیل جلوگیری از موازی‌کاری‌های بیشتر باهم ادغام شوند. سال 1357 بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، هیئتی به فرمان حضرت امام (ره) اداره امور اتاق ایران را در دست گرفتند. این هیئت عبارت بودند از: حاج‌آقا طرخانی، آقای مهندس سید علی‌نقی خاموشی، آقای اسدالله عسگراولادی، آقای میرمحمد صادقی، آقای میرفندرسکی، آقای محمدعلی نوید و آقای ابوالفضل احمدی.

در اولین انتخاباتی که پس از مأموریت کمیته منتخب امام در اتاق صورت گرفت، سید علی‌نقی خاموشی به سمت ریاست اتاق ایران و ریاست اتاق تهران انتخاب شد. او تا سال 1386 این سمت را برعهده داشت و پس از او محمد نهاوندیان، غلامحسین شافعی و محسن جلال‌پور به‌عنوان رؤسای اتاق ایران انتخاب شدند. همچنین طی سال‌های گذشته محمدرضا بهزادیان، محمد نهاوندیان، یحیی آل اسحاق و مسعود خوانساری ریاست اتاق تهران را برعهده داشته‌اند.

بخش‌های اتاق بازرگانی

درگذشته تقسیم‌بندی‌ها این‌گونه بود که اتاق‌های بازرگانی به سه بخش صنعت، معدن و بازرگانی تقسیم می‌شدند، اما اخیراً این تقسیم‌بندی تغییر کرده و بخش کشاورزی هم به آن اضافه شده است. به‌این‌ترتیب که 16 نفر از بخش بازرگانی، 14 نفر از بخش صنعت، 4 نفر از بخش معدن و 6 نفر از بخش کشاورزی در اتاق تهران انتخاب می‌شوند. در اتاق شهرستان‌ها هم 15 نفر با ترکیب 5 نفر از بخش بازرگانی، 5 نفر از بخش صنعت، 2 نفر از بخش معدن و 3 نفر هم کشاورزی انتخاب می‌شوند.

تشکل‌های عضو اتاق بازرگانی

تشکل‌های مجمع بازرگانان به دودسته استانی و ملی تقسیم می‌شوند. در ادامه به معرفی هر یک از این تشکل‌ها می‌پردازیم.

تشکل‌های استانی

در حال حاضر 172 تشکل استانی عضو اتاق‌ها، در عرصه تولید، خدمات، صادرات و واردات و خدمات مهندسی در قالب حدود پانزده هزار بنگاه اقتصادی فعالیت می‌کنند.

تشکل‌های ملی

در حال حاضر 185 تشکل ملی عضو اتاق‌ها، در عرصه تولید، خدمات، صادرات و واردات و خدمات مهندسی در قالب حدود پانزده هزار بنگاه اقتصادی فعالیت می‌کنند. برای دیدن تشکل‌های ملی و استانی به آدرس (www.iccima.ir) مراجعه کنید.

گواهی مبدأ اتاق بازرگانی

گواهی مبدأ، سندی است که جهت صادرکردن کالایی به استناد اظهارنامه گمرکی توسط مجمع بازرگانان صادر می‌شود.

در این گواهی موارد ذیل باید قید شود:

1. مبدأ صادرکننده کالا
2. فرد صادرکننده
3. مقصد و کشوری که کالا به آن صادر می‌شود
4. طریقه حمل کالا
5. نوع
6. تعداد
7. وزن
8. ارزش کالا
9. تاریخ صدور گواهی
10. مهر و امضای رئیس یا یکی از اعضای هیئت‌رئیسه اتاق

مهم‌ترین فعالیت‌های اتاق بازرگانی

فعالیت‌های اتاق بازرگانی به چند مورد محدود نمی‌شود و نام‌بردن از همه آنها شاید خسته‌کننده باشد. در اینجا برخی از مهم‌ترین فعالیت‌های این اتاق را مختصر معرفی می‌کنیم.

1. ارائه تصمیمات در کمیسیون‌های تخصصی به قوای سه‌گانه در جهت حمایت بخش خصوصی به دنبال راه‌حل جویی مشکلات فرا راه توسعه اقتصاد کشور و اثرگذاری در مصوبات قانونی مطرح در دولت و مجلس.
2. ارائه تسهیلات و کمک‌های فنی و اقتصادی با همکاری سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی و اقتصادی ایران به‌منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
3. برقراری ارتباط با انجمن‌ها و تشکل‌های اقتصادی و معرفی اعضا، جهت عضویت در نهادهای مذکور.
4. ارتباط و همکاری با اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن سایر کشورها.
5. صدور و تمدید کارت بازرگانی و عضویت اتاق.
6. صدور گواهی مبدأ
7. تأیید اسناد تجاری
8. امور ویزای تجاری
9. برگزاری دوره‌های آموزشی در خصوص بازرگانی خارجی و امور مالیاتی
10. ارائه خدمات مشاوره در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی، حقوقی، مالیاتی، بازرگانی و …

انتخابات اتاق بازرگانی ایران

ماده 4: انتخابات هر یک از اتاق‌ها در یک روز انجام می‌شود و انتخابات سراسر کشور ظرف مدت یک ماه پایان می‌پذیرد.

تبصره 1– اتاق ایران مکلف است دو ماه قبل از پایان هر دوره انتخابات هیئت نمایندگان دوره بعد را برگزار کند

تبصره 2- برای انجام انتخابات نمایندگان اتاق تهران و شهرستان‌ها، یک انجمن نظارت بر انتخابات مرکب از یک نفر نماینده از وزارت بازرگانی به معرفی وزیر بازرگانی و چهار نفر نمایندگان اتاق ایران به معرفی رئیس اتاق تشکیل می‌گردد. این انجمن برای انجام انتخابات اتاق شهرستان‌ها هیئتی را که کمتر از سه نفر نباشد متشکل از یک نفر نماینده وزارت بازرگانی و مابقی از اعضای خوشنام مجمع بازرگانان شهرستان مربوطه انتخاب خواهد کرد و انجمن مذکور به‌وسیله آگهی در یکی از جراید کثیرالانتشار، تاریخ شروع انتخابات و خاتمه آن و شرایط انتخابات را به اطلاع اعضای اتاق‌های مربوط خواهد رسانید.

کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران

اتاق‌های فکر، متشکل از اعضاء داوطلب و مجرب هیئت نمایندگان، موضوعات و تنگناهای تخصصی فعالان اقتصادی را در قالب 19 کمیسیون تخصصی مورد رایزنی و آسیب‌شناسی قرار می‌دهند و راهکارهای اصلاحی پیشنهاد می‌کنند.

حوزه‌های کاری کمسیون‌های اتاق بازرگانی

حوزه کاری کمیسیون‌ها عبارت‌اند از: انرژی، صنایع پالایشی و پتروشیمی، بازرگانی داخلی، جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین و دانش‌بنیان، توسعه صادرات، معادن و صنایع معدنی، حاکمیت شرکتی و مسئولیت اجتماعی بنگاه‌ها، حمایت قضایی و مالکیت فکری، حمل‌ونقل، لجستیک و گمرک، رقابت خصوصی‌سازی و سلامت اداری، گردشگری، اقتصاد ورزش و اقتصاد هنر، بازار پول و سرمایه، سرمایه‌گذاری، صنایع فناوری اطلاعات و ارتباطات و اقتصاد رسانه، کشاورزی و صنایع غذایی، احداث و خدمات فنی و مهندسی، مالیات کار و تأمین اجتماعی، آب محیط‌زیست و اقتصاد سبز، مدیریت واردات

ارکان اتاق بازرگانی

اتاق بازرگانی دارای ارکانی متفاوت در اتاق تهران و شهر‌ستان‌ها است که در ادامه به تفکیک به معرفی هر یک از این ارکان می‌پردازیم.

ارکان اتاق تهران

ارکان اتاق بازرگانی تهران شامل هیئت‌رئیسه، هیئت نمایندگان و شورای نظارت بر مجمع بازرگانان است. هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران شامل 60 نماینده است که 40 نماینده آن از بخش خصوصی و 20 نماینده آن از طرف دولت انتخاب می‌شود. نمایندگان پارلمان بخش خصوصی هر چهار سال یک‌بار در انتخابات توسط اعضا اتاق تهران برگزیده می‌شوند. تعداد اعضا اتاق تهران به بیش از 18000 نفر می‌رسند.

به‌موجب ماده 6 قانون اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران، ارکان اتاق ایران به شرح ذیل است:

• شورای‌عالی نظارت
• هیئت نمایندگان
• هیئت‌رئیسه
• دبیرکل

ارکان اتاق شهرستان‌ها

حوزه فعالیت اتاق شهرستان محدود به حدود تعیین شده در قانون تقسیمات کشوری است و اتاق شهرستان‌ها دارای شخصیت حقوقی بوده و در امور اداری و مالی خود بر اساس مقررات مربوطه مستقر است. به‌موجب ماده 7، ارکان اتاق شهرستان‌ها عبارت‌اند از :

• هیئت نمایندگان
• هیئت‌رئیسه

اتاق بازرگانی بین‌المللی

اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) با گسترش تعاملات اقتصادی بین‌المللی، مسائلی همچون تسهیل تجارت، افزایش صادرات و همچنین بحث همگن‌سازی مقررات بین‌المللی؛ حمایت از توسعه صادرات و بخش خصوصی؛ و قدرت نفوذ دیپلماسی اقتصادی بیش‌ازپیش اهمیت یافت تا آنجا که پس از جنگ جهانی اول در سال 1919، تعدادی از تجار و کارآفرینان بزرگ جهان بر آن شدند تا مجمع بازرگانان بین‌المللی (ICC) را بنا نهند که مرکز آن در پاریس قرار دارد.

هدف این سازمان، دفاع از بخش خصوصی کشورها و تلاش برای توسعه و تسهیل تجارت داخلی و خارجی است. هم اکنون نزدیک به 3000 متخصص، بدنه کاری ICC را در حوزه‌های گسترده و متفاوت تشکیل می‌دهند. ICC نمایندگی 45 میلیون کسب‌وکار را در سراسر جهان برعهده دارد و 108 کشور نیز در آن عضویت دارند. در همین راستا و بر اساس مأموریت ICC، محور فعالیت‌های آن بر سه حوزه اصلی متمرکز است:

1. مقررات‌گذاری
2. سیاست‌گذاری
3. داوری

ICC و اتاق‌های بازرگانی باید مقررات موردنظر را به کشورها و دولت‌ها ارائه دهند تا با استفاده از آن مقررات میزان ریسک و خطا کاهش پیدا کند. مقررات‌گذاری در اموری از قبیل همسان‌سازی مقررات بین‌المللی بانک‌ها، اینکوترمز، اعتبارات اسنادی، ضمانت‌نامه‌ها و موارد دیگری است. سیاستگذاری به بحث و گفت‌وگو در مورد سیاست‌های بازرگانی بین‌المللی اشاره دارد که سیاست‌ها و راهکارها از بطن کمیسیون‌های 12 گانه ICC استخراج و به عرصه جهانی و بین‌المللی عرضه می‌‌شوند؛ بنابراین مطالب مطرح در اتاق‌های بازرگانی پس از بررسی و پردازش در کمیسیون‌های کمیته‌های ملی می‌توانند در کمیسیون‌های پاریس منعکس شوند. وظیفه سوم، بر بحث داوری تاکید دارد، چرا که ICC، بزرگ‌ترین داوری بخش خصوصی در جهان را داراست و به استناد آن، حل اختلافات و استفاده از مقررات بین‌المللی تحقق می‌یابد.

هزینه کارت عضویت اتاق بازرگانی

باتوجه‌به اعلام مجمع بازرگانان و صنایع و معادن ایران در سامانه رسمی این مرکز هزینه‌های حق صدور و تمدید کارت بازرگانی و عضویت اتاق بازرگانی شامل حق صدور و تمدید کارت عضویت اتاق و کارت بازرگانی:

1. مبلغ  440.000 ریال بابت حق صدور و یا تمدید کارت
2. مبلغ 50.000 ریال بابت ابطال تمبر برای تمدید کارت
3. مبلغ 100.000 ریال بابت ابطال تمبر برای صدور کارت
4. برای کارت‌های بازرگانی صدوری مبلغ 2.000.000 ریال علاوه بر مبالغ تعیین شده دریافت خواهد شد.

و مبلغ حق عضویت اتاق بازرگانی برای یک سال به شرح زیر است:

سرمایه اولیه تا 300.000.000 ریال 2.500.000 ریال

از 300.000.000 تا 2.000.000.000 ریال 500.000.000 ریال

از 2.000.000.000 ریال به بالا  500.000.000  ریال

جمع‌بندی

اتاق بازرگانی ایران، مؤسسه‌ای غیرانتفاعی و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است. هدف از تشکیل مجمع بازرگانان ایجاد هماهنگی و همکاری میان بازرگانان و صاحبان صنایع و معادن، در مراکز تجاری مهم ملی است. تمام استان‌های کشور ایران دارای مجمع بازرگانان هستند و افراد هر استان می‌توانند به‌منظور انجام کارها و دریافت مجوزهایی که باید توسط اتاق بازرگانی صادر شود، به اتاق بازرگانی استان خود مراجعه نمایند.

ما در این مقاله به‌صورت کامل به معرفی اتاق بازرگانی، وظایف و اهداف آن، تشکل‌های اتاق بازرگانی و … پرداختیم. درصورتی‌که سؤال و یا نظری درباره مجمع بازرگانان دارید، از طریق درج دیدگاه برای این مقاله با ما در ارتباط باشید.