بیمه حمل و نقل دریایی؛ چرا و چگونه؟

بیمه حمل دریایی راهی برای جبران خسارت‌های دریایی است. از گذشته به علت وجود دزدان دریایی و خطرات آتش‌سوزی در میانه مسیر، برخی شرکت‌ها اقدام به بیمه وسایل حمل‌ونقل دریایی می‌کردند تا از ایجاد خسارات جدی جلوگیری شود. امروزه بیمه حمل‌ونقل دریایی، انواع خطرات و خسارات تصادفی و غیرقابل‌پیش‌بینی را پوشش داده و طی آن بیمه‌گر متعهد می‌شود که این خسارات را جبران کند. مدت اعتبار بیمه برای کالاهایی که به‌صورت دریایی حمل می‌شوند از زمان تخلیه کالا کشتی در بندر مقصد بیمه‌نامه ۶۰ روز اعتبار دارند. کالاهای در حال ​ترانزیت باید توسط یکی از سه طرف قرارداد زیر بیمه شوند:

• عامل حمل
• صادرکننده
• واردکننده

بیمه می​تواند توسط هر فردی که در ترانزیت کالا فعالیت می​ کند نیز صورت پذیرد. از مزایای حمل‌ونقل دریایی می ​توان به عودت خسارت توسط بیمه اشاره کرد.

ضرورت بیمه حمل‌ونقل دریایی

در سفرهای دریایی احتمال ایجاد اتفاق‌‎های غیرقابل‌پیش‌بینی زیادی وجود دارد. مخصوصاً در کشتی‌های باربری بزرگ که محموله‌های زیادی را حمل می‌کنند احتمال خطر و آسیب بار بیشتر است. بیمه حمل‌ونقل دریایی به همین منظور ایجاد شده است تا در صورت بروز هرگونه اتفاق غیرقابل‌پیش‌بینی یا حادثه، خسارات وارد شده بر صاحبان بار را جبران کند. از طرفی برای داشتن صادرات و واردات موفق، نیاز به تضمین شرایط حمل‌ونقل دریایی کالاها، سلامت و ایمنی محموله‌ها یک ضرورت مهم به شمار می‌رود. به کمک بیمه حمل دریایی می‌توان خسارات وارده به محموله‌های مختلف را حین جابه‌جایی به شکل قانونی پیگیری و جبران کرد.

انواع بیمه حمل‌ونقل دریایی

بیمه حمل‌ونقل دریایی، عمدتاً از کشور مبدأ حمل تا مقصد انبار بیمه‌گذار تمامی خطرات تصادفی را پوشش می‌دهد. بیمه حمل‌ونقل یکی از اسناد موردنیاز برای گشایش اعتبار در بانک است. انواع بیمه حمل‌ونقل دریایی شامل موارد زیر است:

۱. بیمه دریایی ازبین‌رفتن تمام کالا

بیمه‌ دریاییِ ازبین‌رفتن تمام کالا، به نام بیمه تشریفاتی یا گمرکی مشهور است. بیمه‌گر زمانی برای جبران خسارت اقدام می‌کند که تمامی محموله و کالاهای آن، به علت خطراتی ناشی از دریا نابود شود یا به شکلی درآید که نفعی برای صاحب آن نداشته باشد. در نتیجه اگر حجم بیشتری از کالا نابود شده و تنها قسمتی از آن باقیمانده باشد، بیمه‌گر ملزم به جبران خسارت کالا نخواهد بود. البته لازم به ذکر است که این نوع بیمه حمل‌ونقل دریایی چندان کاربردی نداشته و تنها برای بیمه‌کردن اقلام خاص مانند: سیمان، نفت، غلات و در واقع بارهای فله استفاده می‌شود.

2. بیمه‌نامه دریایی اف پی ای (F.P.A)

بیمه‌نامه اف پی ای بدون میانگین خاص (FPA) یک شرط قرارداد بیمه است که مسئولیت بیمه‌گر را در قبال خسارات جزئی حذف می​کند. به این منظور که کارفرما تنها در برابر خسارت‌های بزرگ متعهد به پرداخت خسارت است؛ اما خسارت‌های کوچک در این بیمه‌نامه جایی ندارد؛ بنابراین طرفین قرارداد بیمه محدودیتی نخواهند داشت و می‌توانند در بیمه‌نامه دریایی اف پی ای تعهدات شرکت بیمه را تغییر و آن را کاهش یا افزایش دهند. یکی دیگر از موضوعات مهم در بیمه‌نامه دریایی اف پی ای (F.P.A) مربوط به زمان خروج و تخلیه کالا است. به عبارتی در این نوع بیمه‌نامه کالا در زمان خروج از انبار بارگیری تا زمان تخلیه بار در مقصد بر اساس شرایط خاص مشمول بیمه است. در این شرایط در صورت بروز هرگونه خسارت می‌توان مبلغی را از شرکت بیمه دریافت کرد.

3. بیمه‌نامه دریایی دبلیو ای (W.A)

در بیمه‌نامه دریایی دبلیو ای (با میانگین)، شرکت بیمه‌کننده علاوه بر پرداخت خسارات عمومی بر اساس قرارداد باید خسارات خصوصی وارد شده بر کالا را پرداخت کند. به همین دلیل بیمه‌نامه دریایی (W.A) نسبت به بیمه‌نامه (F.P.A) کامل‌تر است. بنابراین لازم است که شرکت‌های صاحب بار برای تعهد شرکت بیمه نسبت به پرداخت خسارت‌های جزئی مانند شکستگی و… موارد را به‌صورت دقیق در قرارداد ذکر کنند. در بیمه‌نامه دریایی دبلیو ای (W.A) مبلغ خسارت وارد شده به کالا باید از مبلغ مشخص شده فرانشیز در قرارداد بیشتر باشد. از ویژگی‌های دیگر بیمه‌نامه دریایی دبلیو ای (W.A) می‌توان به جزئیات حقوقی و مالی آن اشاره کرد که تقریباً نسبت به سایر بیمه‌ها مانند بیمه کشتی یا بیمه شخص ثالث و … جزئیات بیشتری دارد.

خسارت‌های خاص در بیمه حمل دریایی

خسارت وارد شده به بار در صورت عیب ذاتی کالا مثل زنگ‌زدگی، کرم‌خوردگی، فاسدشدن و… خساراتی که به دلیل فرسودگی وسیله حمل‌ونقل کالا رخ می‌دهد تحت پوشش بیمه حمل دریایی قرار نمی‌گیرد. به‌طورکلی خسارت‌های وارد شده به کالا را در مسیر حمل‌ونقل دریایی می‌توان به در دو گروه تقسیم‌بندی کرد:

خسارات عمدی

خساراتی که خدمه کشتی از روی حسن‌نیت برای انجام اموری چون نجات جان خود یا جلوگیری از غرق‌شدن کشتی در آب، مجبور به ریختن بار در دریا می‌شوند. در صورت بروز چنین اتفاقاتی شرایط پرداخت خسارات توسط مقررات زیان همگانی (Average GeneraI) تعیین می‌شود.

خسارات غیرعمدی

بر اثر حوادث و رخدادهای غیرقابل‌پیش‌بینی رخ می‌دهد. مانند خسارات حاصل از خطرات سفر دریایی ازجمله تصادف کشتی با کشتی دیگر، غرق‌شدن کشتی، به گل نشستن وسیله نقلیه، آتش‌سوزی در دریا، آتش‌گرفتن کالاهای محترقه یا خطرات دزدان دریایی.

انواع نابودی کالا در حمل دریایی

نابودی کالا در حمل‌ونقل دریایی شامل موارد زیر است:

• ازبین‌رفتن کامل کالا

ازبین‌رفتن فرضی کالا شامل ازبین‌رفتن کالا در برخورد کالا با آب است. اگر محموله بو بگیرد، یا قابل‌استفاده نباشد، به‌عنوان کالای از بین رفته محسوب می​شود. البته تعیین خسارت در این موارد نیازمند به تشخیص کارشناس دارد.

• ازبین‌رفتن فرضی

زمانی که کالای بیمه شده به علت حوادث طبیعی دریا دچار تغییر ماهیت شود یا ارزش خود را از دست دهند، کالای درون محموله دچار ازبین‌رفتن فرضی شده است. البته تعیین خسارت در این موارد نیازمند به تشخیص کارشناس دارد.

در آخر؛ انتخاب بیمه مناسب

بیمه حمل‌ونقل دریایی امروزه دیگر تنها محدود به جبران خسارت کالا بر اثر بروز حوادث طبیعی مثل آتش‌سوزی یا حمله دزدان دریایی و… نیست. اما امروزه با توسعه صنعت حمل‌ونقل دریایی انواع بیمه دریایی شکل جدیدتری به خود گرفته است. تا جایی که به‌وسیله بیمه حمل دریایی می‌توان حتی حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی شده و اثرات تصادفی را پوشش داد. شرکت‌های معتبر حمل‌ونقل دریایی باید بتواند شرایط ویژه‌ای را برای مشتریان خود در نظر بگیرد تا آنها با خیال راحت‌تری نسبت به ارسال بار خود از مبدأ تا مقصد اقدامات لازم را انجام دهند. پیشنهاد می‌شود در صورت بروز اتفاقات طبیعی از جمله برخورد کشتی با یک کشتی دیگر، آتش‌سوزی در دریا، ریخته‌شدن کالاها در آب و… از خدمات بیمه دریایی که توسط شرکت بازرگانی سپاهان همراه به‌صورت تخصصی استفاده کنید.

سؤالات متداول