سندی بین المللی است که برای کالاهای صادراتی توسط اتاق بازرگانی کشور صادرکننده کالا برای هر صادرات، تنظیم و صادر میگردد که نشاندهنده کشور تولیدکننده (یا سازنده) کالا میباشد.
گواهی مبدا (Certificate Of Origin) از جمله اسناد مهمی است که تولیدکننده یا فروشنده طبق توافق آن را برای خریدار ارسال میکند تا خریدار جهت ترخیص کالا آن را به گمرگ ارائه دهد. گواهی مبدا (Certificate Of Origin) برای خریداران بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا در آن نام کشور مبدا تولیدی درج شده، درنتیجه خریدار میتواند اطلاعاتی را در زمینه کیفیت و مشخصات کالا و اعتبار محل ساخت دریافت نماید. همچنین با دانستن کشور مبدا کالا، میتواند از تعرفه هایی که باید به گمرک کشور مقصد پرداخت نماید و نیز مجوزاتی که نیاز دارد، مطلع شود.
اطلاعات ثبت شده در گواهی مبدا (Certificate Of Origin)
همانطور که گفتیم گواهی مبدا سندی بین المللی است. حال این سند بین المللی حاوی چه نوع اطلاعاتی است، در ادامه به آن میپردازیم. این اطلاعات شامل:
- شماره سریال یا گواهی (در قسمت بالا سمت راست فرم قرار دارد).
- مشخصات فرستنده یا صادرکننده کالا براساس بارنامه حمل کالا
- مشخصات گیرنده یا واردکننده کالا براساس بارنامه حمل کالا
- نام کشور تولیدکننده (سازنده) بر اساس پروانه گمرکی یا گواهی مبداء کشور تولیدکننده (سازنده)
- مشخصات نوع و وسیله حمل بر اساس بارنامه
- مشخصات محموله و کالا بر اساس پروانه گمرکی و بارنامه حمل
- وزن ناخالص، وزن خالص و نوع بسته بندی کالا
- امضای گواهی مبدأ توسط صادرکننده کالا
- امضای گواهی مبدأ توسط مرجع صادرکننده گواهی مبدأ (اتاق بازرگانی کشور صادرکننده)
- شماره و تاریخ فاکتور فروش
انواع گواهی مبدا (Certificate Of Origin)
- گواهی مبدا A یا گواهی GSP (مخفف Global System Of Trade Prefernces): از این گواهی برای صادرات به کشورهای امریکایی، ژاپن، اقیانوسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه و کشورهای اروپایی به جز 28 کشور عضو اتحادیه اروپا استفاده می شود.
- نوع دیگری از گواهی مبدا برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا، آسیایی (به جز کشورهایی که در گواهی مبدا A نام برده شده است) و کشورهای افریقایی و عربی استفاده می شود.
- گواهی PTA به صورت انحصاری برای صادرات به کشور پاکستان استفاده می شود.
- گواهی GSTP (مخفف Global System Of Trade Preferences): این نوع گواهینامه برای کشورهایی که برای کالاهایی خاص با ایران توافقنامه دارند صادر میگردد.
سیستم جهانی ترجیحات تجاری (GSTP)
سیستم جهانی ترجیحات تجاری یا GSTP، مخفف Global System Of Trade Preferences، توافقنامه تجارت ترجیحی بین کشورهای در حال توسعه است. کشورهای در حال توسعه این توافقنامه را در 13 آوریل 1988 امضا کردند. هدف آن افزایش تجارت متقابل و توسعه همکاری اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه در چارچوب کنفرانس سازمان ملل متحد برای تبادل اولویتهای بازرگانی در زمینه تجارت و توسعه است. به عبارت دیگر، GSTP یک قرارداد بینالمللی است که هدف آن افزایش تجارت بین اقتصادهای نوظهور و کشورهای کمتر توسعه یافته است. در اغلب موارد موافقنامه تجارت ترجیحی متشکل از امتیازات تعرفه ای می باشد.
تعرفه های گمرکی، مالیات یا عوارض گمرکی هستند که بر واردات کشور تحمیل میشود، به بیانی دیگر، تعرفه های وارداتی عوارض و مالیات هایی هستند که کشورها به منظور حمایت از صنایع داخلی کشورشان یا گاهی به دلایل مالی از کالاهای وارداتی دریافت میکنند. قرارداد GSTP در 19 آوریل 1989 به قدرت رسید. سازمان ملل در 25 سپتامبر 1989 به سازمان تجارت جهانی اطلاع داد.
اعضای اولیه قرارداد GSTP
در ابتدا این قرارداد شامل 9 عضو بود، که عبارتند از کشورهای بنگلادش، کوبا، غنا، هند، نیجریه، سنگاپور، سریلانکا، تانزانیا، زیمباوه.LDC نماد کشورهای کمتر توسعه یافته است، که کشور سودان در ابتدای شروع قرارداد GSTP جز این کشورها بود. یک کشور کمتر توسعه یافته فعالیت صنعتی زیادی ندارد. شهروندان این کشورها درآمد کمی دارند.
اقتصاد دانها کشورها را به سه دسته تقسیم کرده اند:
- اقتصادهای توسعه یافته
- اقتصادهای نوظهور
- کشورهای کمتر توسعه یافته
کشورهای کمتر توسعه یافته به GSTP نیازی ندارند، بلکه نیازهای ویژهی دیگری دارند. بنابراین آنها باید معیارهای ترجیحی به نفع خود دریافت کنند. علاوه بر این، سازمان ملل بر این باور است که کشورهای کمتر توسعه یافته مجبور به تلافی این اقدامات ویژه نیستند. به عبارت دیگر، اگر یک کشور شرایط امتیازی را پیشنهاد کند، LDC مجبور نیست با همان شرایط واکنش نشان دهد. برای مثال، فرض کنیم که سنگاپور اجازه واردات از سودان را میدهد تا بدون تعرفه گمرکی وارد کشور شود. این بدان معنا نیست که سودان باید همین کار را در مورد کالاهایی که از سنگاپور وارد می کند انجام دهد.
تاکنون 44 کشور به عضویت این توافقنامه درآمده و آنرا امضا کردند: بنگلادش، کوبا، غنا، هند، نیجریه، سنگاپور، سریلانکا، تانزاریا، زیمباوه (11 آوریل 1989)، الجزایر، آرژانتین، بنین، بولیوی، برزیل، کامرون، شیلی، کلمبیا، اکوادور، مصر (16 ژولای 1989)، مقدونیه، گینه، گویان (4 می 1989)، اندونزی، ایران، عراق، کرهشمالی، کرهجنوبی (11 ژوئن 1989)، لیبی، مالزی (31 آگوست 1989)، مکزیک (13 می 1989)، مراکش (13 ژولای 1989)، فیلیپین، سودان، تایلند، ترینیداد و توباگو، تونس (25 آگوست 1989)، ونزوئلا، ویتنام و فراکسیون تجاری MERCOSUR (trade bloc of MERCOSUR) (2 نوامبر 2006). در حال حاضر کشورهایی نیز متقاضی پیوستن به این توافقنامه میباشند نظیر: بورکینا فاسو، بوروندی، هائیتی، ماداگاسکار، موریتانی، رواندا، سورینام، اوگاندا، اروگوئه. در بعضی از کشورها مثل کشورهای آسیای شرقی از جمله سنگاپور، چین، تایوان، هنگ کنگ، مالزی، کره و تایلند علاوه بر گواهی GSTP میتوان از گواهی مبدا A نیز استفاده کرد.
موارد توافق شده در قرارداد GSTP
- تمهیدات مربوط به تعرفه ها
- تمهیدات مربوط به تعرفه های پارا (Para)
- تمهیدات مربوط به معیارهای غیرتعرفه ای
- تمهیدات مربوط به اقدامات تجاری مستقیم از جمله متوسط و بلندمدت
- قرادادها
- تمهیدات مربوط به توافقات ناحیه ای
