مزایا و معایب حمل‌ونقل دریایی

اصطلاح حمل‌و‌نقل دریایی به معنی جابه‌جایی و انتقال مسافران و محموله‌ها است. برخلاف حمل‌ونقل هوایی که عمر کمتر از 100 سال دارد، تجارت دریایی تاریخی دیرینه دارد. تمدن‌های بزرگی از پارسیان، رومیان، مصریان، آشوریان، اهالی فنیقیه و مردمان شرق آسیا از دیرباز با تجارت دریایی آشنا بوده و از آن بهره می‌بردند. یکی از مزایای عمده حمل‌ونقل دریایی نسبت به هوایی، ارزان‌تر بودن این سیستم لجستیکی است. دیگر مزایای حمل‌ونقل دریایی در مقایسه با نوع حمل‌ونقل هوایی و زمینی این است که بیش از 70 درصد حجم وزنی و بیش از 80 درصد ارزش مالی جابه‌جایی کالا از شیوه حمل‌ونقل دریایی و شرکت‌های کشتیرانی می‌باشد.

خدمات حمل‌ونقل دریایی مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش حمل‌ونقل بین‌المللی در مقایسه با روش حمل‌ونقل هوایی است و بیشترین انعطاف‌پذیری را ارائه می‌دهد. زمان تحویل، نوع کالا، ضمانت کالا، سطح حساسیت، عمر مفید، حجم و هزینه حمل‌ونقل همگی در تصمیم‌گیری نحوه استفاده از روش ارسال کالا نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در ادامه به مزایا و معایب حمل‌ و نقل دریایی به طور کامل پرداخته‌ شده است.

حمل ونقل دریایی چیست؟

حمل‌ونقل دریایی یکی از مهم‌ترین روش‌های جابه‌جایی کالا در سطح بین‌المللی است که با استفاده از کشتی‌ها و خطوط کشتیرانی انجام می‌شود. در این شیوه، کالاها در بنادر بارگیری شده و از طریق مسیرهای دریایی به مقصد مورد نظر ارسال می‌گردند.

ویژگی اصلی حمل‌ونقل دریایی، ظرفیت بالای آن برای انتقال حجم زیاد کالا با هزینه نسبتاً کمتر نسبت به سایر روش‌ها (مثل حمل‌ونقل هوایی) است. به همین دلیل، بیشتر تجارت جهانی به‌ویژه در حوزه کالاهای حجیم مانند مواد اولیه، ماشین‌آلات، محصولات صنعتی، نفت و گاز از طریق دریا انجام می‌شود.

علاوه بر این، حمل دریایی انواع مختلفی دارد؛ از جمله حمل کانتینری، حمل فله (Bulk)، حمل نفت‌کش و حمل رو-رو (Ro-Ro) که هرکدام متناسب با نوع کالا به کار می‌روند. در مجموع، حمل‌ونقل دریایی به دلیل امنیت نسبی، هزینه اقتصادی و امکان جابه‌جایی مقادیر بالا، یکی از ارکان اصلی تجارت بین‌المللی و زنجیره تأمین جهانی محسوب می‌شود.

انواع حمل و نقل دریایی

انواع حمل‌ونقل دریایی بر اساس نوع کالا و شیوه بارگیری و تخلیه به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود:

حمل‌ونقل کانتینری (Container Shipping)

پرکاربردترین روش در تجارت جهانی.
کالاها در کانتینرهای استاندارد (۲۰ یا ۴۰ فوت) بارگیری می‌شوند.
مناسب برای کالاهای عمومی، الکترونیکی، پوشاک، لوازم خانگی و… .
مزایا: سرعت بارگیری و تخلیه، امنیت بالا، قابلیت ردیابی.

حمل‌ونقل فله (Bulk Shipping)

برای کالاهای فله‌ای و بدون بسته‌بندی مانند غلات، ذغال‌سنگ، سنگ آهن، سیمان و مواد معدنی.
دو نوع دارد: فله خشک و فله مایع.
کشتی‌های فله‌بر (Bulk Carrier) مخصوص این نوع حمل ساخته شده‌اند.

حمل‌ونقل نفت و فرآورده‌های نفتی (Tanker Shipping)

با استفاده از کشتی‌های نفت‌کش (Tanker) انجام می‌شود.
ویژه انتقال نفت خام، گاز مایع (LNG/LPG) و فرآورده‌های پتروشیمی.
دارای استانداردهای ایمنی بسیار بالا به دلیل خطرات اشتعال و آلودگی محیطی.

حمل‌ونقل رو-رو (Ro-Ro Shipping)

مخصوص جابه‌جایی خودرو، کامیون، ماشین‌آلات سنگین و وسایل نقلیه.
بارگیری و تخلیه از طریق رمپ متصل به کشتی انجام می‌شود.
مناسب برای خودروهای نو، ماشین‌آلات کشاورزی یا صنعتی.

حمل‌ونقل چندمنظوره (Multipurpose Shipping)

ترکیبی از کانتینر، بار فله و بارهای خاص.
برای بنادری که تجهیزات متنوعی ندارند کاربرد دارد.

حمل‌ونقل ویژه (Specialized Shipping)

شامل حمل کالاهای یخچالی (مواد غذایی، دارویی، ماهی و گوشت) یا کالاهای فوق‌سنگین و پروژه‌ای.
نیازمند کشتی‌ها و تجهیزات خاص.

مزایای حمل‌ونقل دریایی

به این دلیل که مسیر آبی برخلاف دیگر مسیرهای وسایل نقلیه مانند جاده‌ها و ریل قطار، طبیعی است، پس برای ساخت و نگهداری گذرگاه‎‌های آبی، لزوم سرمایه‌گذاری‌ حذف می‌شود.
این راه حتی هنگام وقوع بلاهای طبیعی در دسترس است و می‌توان در این شرایط از آن به‌عنوان راهی برای رساندن امداد استفاده کرد.
راه‌آبی نقش مهمی در دفاع کشورها و صادرات و واردات کالا ایفا می‌کند؛ اما برای تجارت‌های محلی و کوچک پیشنهاد نمی‌شود. به این ‌دلیل که سرعت انجام آن آهسته است و ممکن است با ضرر و زیان همراه باشد.
یخ‌زدگی رودخانه‌ها و کانال‌ها در زمستان و نوسانات سطح آب در تابستان حمل‌ونقل دریایی را با مشکل مواجه می‌کند و در مسیر‌هایی که آبشار وجود دارد عبور قایق‌ها و کشتی‌ها ممکن نیست.
طوفان‌های پیش‌بینی‌نشده در دریا‌ها و اقیانوس‌ها می‌تواند جان سرنشینان را تهدید کند و خطر واژگونی بارها را به دنبال داشته ‌باشد. در رودخانه‌ها و کانال‌ها باید اندازه کشتی متناسب با عمق و عرض رودخانه انتخاب شود.
حمل‌ونقل دریایی یک روش بسیار مقرون‌به‌صرفه برای حمل‌ونقل بارهای سنگین و بزرگ است و تقریباً 4 تا 6 برابر ارزان‌تر از حمل‌ونقل هوایی است.
درحالی‌که از حمل‌ونقل دریایی استفاده می‌شود، عوارض و مالیات بر ارزش‌افزوده در مقایسه با حمل‌ونقل هوایی بسیار ارزان‌تر است.
حمل‌ونقل دریایی چندین گزینه مختلف حمل‌ونقل را ارائه می‌دهد که شامل برداشتن یک کانتینر کامل یا تقسیم بین چندین بار مختلف است.
بزرگ‌ترین مزیت این است که می‌توانید اقلام بزرگ‌تری را که شامل مبلمان یا حتی وسایل نقلیه است در مسیرهای دریایی حمل کنید.
از طریق اپراتورهای تخصصی می‌توان کالاها را بیشتر یا کمتر از هرجایی حمل کرد.

حمل‌ونقل دریایی هرچند مزایای مختلفی دارد و به نظر می‌رسد برای صادرات بین‌المللی مناسب‌ترین باشد، اما دارای معایب ذاتی است.

محدودیت‌ها و معایب حمل‌ونقل دریایی

سرعت جابه‌جایی بار در این روش کند‌تر از سایر شیوه‌های حمل است.
شرایط آب‌وهوایی نامناسب می‌تواند باعث تأخیر در انتقال بار شود.
از لحاظ مسیر و زمان‌بندی حمل‌ونقل دریایی انعطاف‌پذیری کم‌تری دارد.
رهگیری بار در حمل‌ونقل دریایی مشکل است.
احتمال سرقت و صدمه به بار در این روش بیشتر است.
نیازمند جابه‌جایی زمینی کالا تا مقصد اصلی پس از رسیدن محموله به بندر است.

هزینه حمل بار دریایی

محاسبه نرخ حمل بار کشتی؛ مانند سایر روش‌های حمل‌ونقل بستگی به عوامل مختلفی دارد. مبدأ و مقصد، نوع بار، حجم و وزن بار و همچنین انتخاب شیوه حمل‌ونقل در هزینه حمل تأثیرگذار است. (منظور از شیوه جابه‌جایی بار، انتخاب یکی از روش‌های FCL یا LCL باتوجه به حجم بار است.)

بهترین شرکت برای حمل دریایی

مهم‌ترین و اصلی‌ترین شیوه جابه‌جایی کالا در جهان، حمل‌ونقل دریایی است. بیش از دو سوم حجم کالای مبادله شده دنیا، از این روش جابه‌جا می‌شود. حمل‌ونقل دریایی برای حجم‌ کالاهای زیاد، به‌صرفه‌ترین و ایمن‌ترین روش جابه‌جایی کالا است. علاوه بر قیمت مناسب، یکی دیگر از مزایای لجستیک دریایی، تنوع و انعطاف بالای این روش است. باتوجه‌به پیچیدگی‌های ترخیص کالاهای جابه‌جا شده با کشتی، بهره‌گیری از توان و تجربه یک شرکت معتبر حمل‌ونقل بین‌المللی ضروری است. شرکت بازرگانی سپاهان همراه با داشتن سابقه بلندمدت و خوش‌نامی در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه با متخصصین سپاهان همراه تماس برقرار کرده و از آنها مشاوره رایگان دریافت کنید.