یکی از مهم‌ترین اصطلاحاتی که امروزه در بخش‌های مختلفی از بازار شنیده می‌شود لجستیک است لجستیک در واقع بخشی از زنجیره تأمین یا همان Supply Chain است. زنجیره تأمین شامل مجموعه تمام فعالیت‌هایی است که یک سازمان برای ارائه خدمات یا کالا به مشتریان نیاز دارد. به مدیریت‌کردن فرایند جمع‌آوری کالا، ذخیره و انبارداری کالا و انتقال آنها از مبدأ به مقصد، لجستیک گفته می‌شود. اطلاع داشتن از لجستیک بازار، باعث می‌شود تا افراد بتوانند کسب‌وکار خود را بهبود بخشند.
خدمات سپاهان همراه: حمل و نقل بین المللی
انواع متفاوت لجستیک
انواع متفاوتی از فرایندهای لجستیکی وجود دارند که شامل فعالیت‌هایی از تحویل کالا از تأمین‌کننده تا مشتری نهایی می‌شوند. لجستیک جنبه‌های خدمات مختلفی را ارائه می‌دهد و جز اصلی زنجیره تأمین به‌حساب می‌آید. در ادامه به انواع مختلف لجستیک اشاره شده:
1. لجستیک تولید (PRODUCTION LOGISTICS)
این نوع از انواع لجستیک، بر روی تأمین مواد موردنیاز کارخانه برای تولید، به شکلی بهینه شده تمرکز دارد. در این نوع لجستیک، باید بهترین طرح برای تأمین به‌موقع مواد اولیه باکیفیت مناسب دستگاه‌های مختلف برنامه‌ریزی شود تا مجموعة دستگاه‌هایی که وظیفه تولید یک محصول را بر عهده دارند، در بهینه‌ترین زمان ممکن، بهترین محصول را بتوانند ارائه دهند. خروجی لجستیک تولید، بهترین محصول در بهترین زمان و بیشترین تعداد ممکن طبق استانداردهای کارخانه است.
2. لجستیک معکوس (REVERSE LOGISTICS)
لجستیک معکوس یا همان Reverse Logistics به حمل‌ونقل کالا از دست مصرف‌کننده تا مرحلة بازگشت به کارخانه اختصاص می‌یابد. در این نوع از لجستیک، کالاهایی که باید از مقصد پس گرفته شده و دوباره به مبدأ بازگردد، مسیر خود را طی می‌کنند. این سیستم برای بازگشت و مرجوع شدن کالا به دلایل مختلف اعم از معیوبی محصول و از کار افتادن آن است. فرایند برنامه‌ریزی، عملیاتی و نظارت بر جابه‌جایی کالا از دست متری تا انبار کارخانه به عهده این سیستم است.
3. لجستیک سبز (GREEN LOGISTICS)
لجستیک سبز با توجه بر آلودگی‌هایی که صنایع مختلف و مخصوصاً صنعت حمل‌ونقل به محیط‌زیست وارد می‌کند، تمرکز خود را بر پیاده‌سازی سیستم بر پایه آسیب‌رسانی کمتر به محیط‌زیست گذاشته است. برای مثال، کمپانی‌های سبز همگی از لجستیک سبز استفاده می‌کنند. در این نوع لجستیک از وسائل نقلیه که آسیب کمتری به طبیعت وارد می‌کند، مثل خودروهای هیبریدی یا برقی، استفاده می‌شود. همچنین بهینه‌سازی راه‌ها و استفاده‌نکردن از وسائل نقلیه دودزا (مثل ماشین‌های دیزل) در این نوع از لجستیک بسیار مهم است.
4. لجستیک توزیع (DISTRIBUTION LOGISTICS)
وظیفه حفظ تعادل میان تعداد، زمان و مکان عرضه کالا از سوی تولیدکننده و تقاضای آن از سوی مصرف‌کننده به عهده لجستیک توزیع است. هنگامی که محصول از خط تولید خارج شده و در انبار قرار می‌گیرد، از زمان ثبت سفارش توسط مشتری و پردازش اطلاعات سفارش در سیستم انبارداری تا حمل و تحویل کالا سفارش داده شده به مصرف‌کننده، وظیفة فعالیت‌های فیزیکی و اطلاعاتی آن به عهده لجستیک توزیع است.
5. لجستیک نظامی (MILITARY LOGISTICS)
از آن جایی که یک ارتش بدون منابع قدرتمند کاملاً بی‌دفاع است، لجستیک نظامی در طول تاریخ از اهمیت بسیار بالایی نزد سران نظامی کشورها برخوردار بوده است. افسران نظامی فرایندهای تأمین را مدیریت می‌کنند تا منابع به محل موردنظر جابه‌جا شوند و بهترین بازدهی و عملکرد در عملیات نظامی به وجود آید. نقش لجستیک نظامی آن قدر پررنگ است که شکست بریتانیا در جنگ استقلال آمریکا و نیز شکست متحدین در جنگ جهانی دوم تا حد زیادی به شکست آنها در این حوزه نسبت داده می‌شود.
6. لجستیک اضطراری (Emergency Logistics)
این اصطلاح در کمپانی‌های فعال در صنعت حمل‌ونقل و زنجیره تأمین به کار می‌رود. اگر به هر دلیلی در فرایند تولید کالا تأخیری رخ دهد یا یک حادثه طبیعی اتفاق بیفتد، نیاز است تا سیستم با سرعت بیشتری کالا را در طول زنجیره منتقل کند. در این چرخه عوامل دیگری مانند دولت‌ها و سازمان‌های بشردوستانه با ظرفیت خود به کمک کمپانی‌های حمل‌ونقل می‌آیند تا به عملیات حمل‌ونقل کالا سرعت ببخشند.
7. لجستیک کسب‌وکار (BUSINESS LOGISTICS)
این مفهوم زمانی معنا پیدا می‌کند که مشتری کالایی را به‌صورت غیرحضوری می‌خرد. در یک تعریف مختصر و مفید لجستیک کسب‌وکارها این گونه است: رساندن کالای درست، در زمان درست، در مکان درست، به تعداد درست، با قیمت درست و به مشتری درست. فرقی ندارد که یک کسب‌وکار حمل‌ونقل اختصاصی خود را داشته باشد یا این وظیفه را به شرکت دیگری شرکت‌های طرف سوم یا Third Parties سپرده باشد. روند این گونه است که پس از ثبت سفارش چرخه تأمین کالا آغاز شده و بعد از عملیات پردازش برای مشتری ارسال می‌شود. سیستم لجستیک دیجی‌کالا در ایران نمونه بارز یک لجستیک کسب‌وکار است.
8. لجستیک اضطراری (EMERGENCY LOGISTICS)
این لجستیک برای شرایطی است که در هرکدام از فرایندهای لجستیک عادی، به دلایل مختلف تأخیری اتفاق می‌افتد و سازمان نیاز به تسریع فرایندهای تأمین، تولید و توزیع کالا را دارد. لجستیک اضطراری، بیشتر در شرکت‌های صنعت حمل‌ونقل و یا زنجیره تأمین کاربرد دارد. در شرایطی مانند آن چه که ذکر شد، معمولاً سازمان‌های دولتی و سازمان‌های حمایتی، در حد ظرفیت خود سعی در کمک‌رسانی به تسریع این سیستم می‌کنند.
9. لجستیک عمده (MACRO LOGISTICS)
لجستیک ماکرو به معنای مدیریت و برنامه‌ریزی فرآیندها، منابع و عملیات بزرگ‌تر و سیستمی‌تر در زمینه حمل و نقل، توزیع، انبارداری و فرآوری کالاها است. این مفهوم به دامنه‌ای از فعالیت‌ها اشاره دارد که در طول زنجیره تامین و توزیع، کنترل و مدیریت تمامی مراحل از تولید تا مصرف را دربرمی‌گیرد. لجستیک ماکرو به وسیله برنامه‌ریزی دقیق، استفاده بهینه از منابع و هماهنگی موثر در سطح کلان تلاش می‌کند تا کالاها به مقصد نهایی خود منتقل شوند. این شامل تصمیم‌گیری‌های استراتژیک مانند انتخاب مسیرهای حمل و نقل، تعیین مکان‌های انبارها، تخصیص منابع مالی و انسانی، مدیریت ریسک‌ها و پیش‌بینی نیازهای بازار در طول زمان است.
در کل، لجستیک ماکرو تلاش می‌کند با بهره‌گیری از استراتژی‌های بهینه، کارایی در توزیع و انتقال کالاها را بالا ببرد و به کاهش هزینه‌ها و بهبود فرآیندهای تامین و توزیع کمک کند.
7 قانون در لجستیک
- محصول مناسب (Right Product): محصول باید همان چیزی باشد که مشتری سفارش داده است و این یکی از الزامات اولیه ثبت سفارش توسط مشتری است. سفارش‌های ثبت شده نباید جایگزین محصولات دیگر شوند.
- کیفیت مناسب (Right Quality): کیفیت محصول یکی دیگر از اجزای کلیدی در لجستیک است. استانداردهای مختلفی برای کالاهای مختلف وجود دارد که مشتری در ازای پرداختی که انجام می‌دهد، تقاضا می‌کند. کیفیت یک محصول نباید باعث نارضایتی مشتریان شود.
- کمیت مناسب (Right Quantity): کمیت مناسب، حجمی است که مشتری سفارش داده است. دریافت کمتر یا بیشتر از مقدار سفارش داده شده می‌تواند برای مشتری ناراحت‌کننده باشد.
- قیمت مناسب (Right Price): قیمت مناسب، مبلغی است که مشتری با تهیه یک محصول یا خدمات پرداخت می‌کند. قیمت مناسب به 6 قانون دیگر لجستیک بستگی دارد.
- مشتری مناسب (Right Customer): محصولات یا خدمات سفارش داده شده باید به دست فردی برسد که به محصولات یا خدمات نیاز دارد. دریافت یک محصول یا خدمات به مشتری اشتباه باعث نارضایتی مشتری و شکست تدارکات زنجیره محصول می‌شود.
- زمان مناسب (Right Time): محصول مناسب، باید در زمان مناسب برای پاسخگویی به تقاضا تولید شود.
- مکان مناسب (Right Place): مکان مناسب، هفتمین عامل در تدارکات است. اگر محصول مناسب به مکان / بازار اشتباه برسد، شاهد تقاضای مورد انتظار برای محصول نخواهید بود.
اجزای اصلی لجستیک مشمول چیست؟
- مدیریت ناوگان و انجام سفارش‌ها
- تدارکات: تهیه و خرید مواد اولیه و قطعات موردنیاز
- انبارداری: ذخیره‌سازی و نگهداری موجودی‌ها به‌صورت منظم
- بسته‌بندی: بسته‌بندی محصولات باتوجه‌به نوع آن و شرایط حمل‌ونقل
- جابه‌جایی: جابه‌جایی و حمل محصولات از مبدأ تا مقصد
- توزیع: تقسیم و تخصیص محصولات برای مشتریان نهایی
- اطلاعات: جمع‌آوری و پردازش داده‌های مربوط به عملیات لجستیک
- بازگشت مواد: برگرداندن محصولات به تولیدکننده بعد از اتمام دوره بهره‌برداری
مزایای لجستیک استاندارد
- موجودی‌های کمتر
- بهره‌بری بالاتر
- چابکی بیشتر
- موعدهای تحویل کوتاه‌تر
- سود بالاتر
- پشتیبانی دقیق
- رعایت بیشتر حقوق مشتری
- وجود موجودی‌ها و اندازه انباشته‌ها به مقدار صحیح (تعادل بین عرضه و تقاضا)
- قابلیت مشاهده و ردگیری رخدادها
- کاهش هزینه‌ها
- افزایش خدمات به مصرف‌کنندگان
- ایجاد مزیت‌های رقابتی
- تعامل نزدیک‌تر با تأمین‌کنندگان
- ایجاد فرصت برای خرید مقادیر زیاد و با هزینه کمتر
در پایان
در این مطلب تلاش کردیم تا به پرسش لجستیک چیست پاسخ دهیم و انواع و مزایای آن را معرفی کنیم. لجستیک فرایند مدیریت نحوه تأمین، ذخیره و حمل و انتقال منابع از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر است و از طریق آن می‌توان کالای درست را در زمان و مکان مناسب با قیمت به‌صرفه به دست مشتری رساند. شرکت لجستیکی سپاهان همراه یکی از شرکت‌های معتبر ایرانی است که نقش مهمی در تحویل امور مربوط در جابه‌جایی کالاها دارد. برخی از وظایف اصلی این شرکت لجستیکی عبارت‌اند از:
- برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر جریان کالا و مواد اولیه از مبدأ تا مقصد
- بسته‌بندی و هماهنگی حمل‌ونقل کالاها از طریق جاده، دریا و هوا
- انبارداری و مدیریت انبارهاتوزیع و تحویل کالا به مشتریان
- گمرک‌سازی و صدور مجوزهای لازم برای جابه‌جایی بین‌المللی کالاها
- ارائه مشاوره و خدمات مناسب به مشتریان برای بهینه‌سازی زنجیره تأمین آنها
باتوجه‌به اهمیت بخش حمل‌ونقل در اقتصاد ایران، شرکت لجستیک سپاهان همراه نقش مهمی در بهبود روند تجارت و توسعه بازارهای صادرات و واردات داخلی دارد. این مجموعه امکان مدیریت بهینه منابع و حداقل‌سازی هزینه‌ها را فراهم می‌کند.
سؤالات متداول
شرکت‌های لجستیکی خدمات مختلفی مانند برنامه‌ریزی، انتقال، انبارداری، گمرک‌سازی، تحویل کالا و مشاوره بهینه‌سازی زنجیره تأمین را فراهم می‌کنند.
مهم‌ترین روش‌های ترابری عبارت‌اند از: جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی. انتخاب هرکدام بستگی به ماهیت کالا و مسافت دارد.
برای بهینه‌تر بودن هزینه‌ها و کارایی بالا، بهتر است سفارش‌ها بزرگ، منظم و هماهنگ باشد. همچنین تحویل در زمان‌های پرترددی ترجیح داده نمی‌شود. تحویل در اواخر هفته هم با مشکل مواجه می‌شود.
