صادرات به عراق (سیر تا پیاز!)

ایران در زمینه صادرات کالا به کشورهای همسایه‌های مثل عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، امارات و قطر  شرایط مناسبی دارد. صادرات به عراق، به‌خاطر شرایط اقلیمی و اقتصادی این کشور فرصت بازرگانی مهم برای ایران محسوب می‌شود. عراق برای تأمین نیاز کالاهای دسته غذایی، شدیداً به واردات وابسته شود.

بازار عراق اصلی‌ترین هدف تجار و بازرگانان ایرانی است. مهم‌ترین رقبای کالاهای صادراتی ایران به عراق، کشورهای آمریکا، چین، کره جنوبی و ترکیه هستند. البته پایین بودن هزینه حمل‌ونقل و تعرفه گمرک از دلایل اصلی محبوبیت صادرات کالا به کشور عراق است. بصره تنها با 20 کیلومتر فاصله از شهر آبادان، یکی از بازارهای مناسب برای فروش محصولات ایرانی است. میزان مبادلات دو کشور ایران و عراق در طی چندین سال گذشته به بالاترین حد خود رسیده است، به‌طوری‌که تنها در سال 99 بیش از 10 میلیارد دلار کالای غیرنفتی به عراق صادر شد.

قوانین گمرکی عراق

عراق بیش از 19 پایانه گمرکی دارد که در این میان پایانه‌های زاخو و ابراهیم خلیل از امکانات بهتری برخوردارند. طبق قوانین صادراتی؛ تمامی اقلام صادراتی باید به لحاظ کیفیت و استاندارد در شرایط مطلوبی باشند. همچنین صادرکنندگان کالاها باید نسبت به درج برچسب لاتین و عربی دقت داشته باشند. بر اساس قوانین گمرکی عراق، درج توضیحات و تاریخ کالا به زبان فارسی روی محصولات ممنوع است و در صورت مشاهده این امر کالا به ایران بازگردانده می‌شود. بسته‌بندی مناسب کالا و قیمت‌گذاری اصولی محصول از دیگر نکات مهم در بحث صادرات به عراق است. تعرفه گمرکی بسته به نوع محصول متغیر است. گفته می‌شود که در عراق تعرفه‌ها ممکن است در مرزها و گمرک‌های مختلف، درصدهای متفاوتی داشته باشند.

پیشنهاد خواندنی: صادارت به سوریه

مرزها و گمرکات رسمی عراق

• تمرچین(پیرانشهر)
• پرویز خان(قصرشیرین)
• مرز خسروی(قصرشیرین)
• مرز اروندکنار(خوزستان)
• مرز شلمچه(خوزستان)
• مرز مهران(ایلام)
• مرز بازرگان(آذربایجان)
• باشماق(مریوان)
• مرز شیخ صله(کرمانشاه)
• مرز حاج عمران(کردستان)

آداب مذاکره با عراقی‌ها

• اصول تهیه کاتالوگ صادراتی

برای فرایندهای تجاری مهم است کاتالوگ محصول داشته باشید. در صادرات به عراق نوشتن کاتالوگ‌ها به زبان عربی از اهمیت زیادی برخوردار است.

• اصول و آداب مذاکره با طرف عراقی

یکی از نکات قابل‌توجه در امر تجارت بین‌الملل آگاهی از فرهنگ و اصول رفتاری کشور مقابل است برای صادرات به عراق، به‌عنوان یک تاجر باید از آداب‌ورسوم مذاکره با طرف عراقی آگاهی داشته باشید.

• ارتباط با تجار عراقی

ایمیل مارکتینگ، یکی از روش‌های مدرن‌تر بازاریابی است که در سال‌های گذشته بیشتر رواج یافته است. در حال حاضر روش اصلی بازاریابی و برقراری ارتباط با تجار عراقی همین بازاریابی از طریق ایمیل است.

• تحویل کالا

 در اغلب موارد طرف عراقی می‌خواهد کالا را در درب کارخانه ایرانی یا مرز گمرک تحویل بگیرد. البته باید سر اینکوترمز بازرگانی مدنظر طرفین توافق حاصل شود.

• نحوه تسویه‌حساب

 به دلیل اوضاع و شرایط داخلی عراق توصیه می‌شود برای تسویه‌حساب، وجه نقد دریافت کرده و یا از اعتبارات اسنادی برای معامله استفاده کنید.

چند نکته کلیدی فرهنگی در مذاکرات با عراقی‌ها

• با طرف عراقی روی میز مذاکره دست دهید.
• ارتباط چشمی را با طرف مقابل حفظ کنید.
• آن‌ها را با عنوان یا عنوان به‌علاوه نام خانوادگی صدا کنید.
• اگر مهمان طرف عراقی بودید و به شما چای تعارف شد چایی را رد نکنید.
• عراقی‌ها فرهنگ چانه‌زنی دارند در فرایند صادرات این نکته را مدنظر داشته باشید.
• عراقی‌ها کمی با تأخیر بر سر قرار می‌رسند سعی کنید در این مورد خونسرد باشید (هرچقدر درمورد وقت‌شناسی بودن حساس هستید حساسیت خود را کنار بگذارید)
• عراقی‌ها کالای بی‌کیفیت قبول نمی‌کنند باید این نکته را مدنظر داشته باشید که پیش از صادرات به عراق درمورد استانداردهای کالاهای صادراتی به این کشور تحقیقات لازم را انجام دهید.

مراحل صادرات کالا به عراق

1. داشتن برچسب دوزبانه(انگلیسی و عربی) روی تمامی کالاهای صادراتی
2. تطابق کامل محموله صادراتی با شرایط فنی و استانداردهای لازم در عراق
3. دریافت مجوز تطبیق کالا با استانداردهای عراق
4. داشتن تأییدیه بازرسی و اخذ مجوز صادراتی COC از دو شرکت بازرسی SGS برای کردستان عراق و بیرو وریتاس BV برای مناطق جنوبی و مرکزی عراق
5. تمامی اسناد مانند فاکتور فروش و گواهی مبدأ، باید به زبان انگلیسی و عربی باشد
6. داشتن گواهی بهداشت از سازمان نظارت بر سلامت برای محصولات غذایی
7. داشتن گزارش سلامت، نمونه‌برداری و بازرسی کالا
8. گواهی استاندارد محیط‌زیست و تأییدیه سازمان استاندارد
9. بسته‌بندی استاندارد، حمل‌ونقل مناسب با بیمه
10. داشتن کارت بازرگانی معتبر به نام صادرکننده
11. در صورت ارسال چند مدل کالا، داشتن پکینگ لیست
12. درج تاریخ تولید و انقضا فقط به زبان انگلیسی(میلادی)

به طور معمول صادرات از ایران به کردستان عراق از مرزهای شمالی مانند پرویز خان، حاجی عمران و صادرات به جنوب عراق از مرزهای جنوبی مانند مهران، شلمچه و… انجام می‌گیرد.

تعرفه صادرات به عراق

نکاتی درباره تعرفه صادرات به عراق وجود دارد که در مورد بقیه کشورها صدق نمی‌کند؛ پس بهتر است با این مسائل آشنا باشید. نکته اول اینکه تعرفه کالاها ممکن است فصلی تغییر ‌کنند. نکته دوم اینکه در نقاط مرزی متفاوت، ممکن است نرخ تعرفه فرق کند. یعنی ممکن است کالایی در مرز مهران ارزان‌تر صادر شود تا همان کالا در مرز پرویزخان. در ادامه چند نکته درباره تعرفه گمرکی کالاها در عراق بیان می‌کنیم.

• مواد ساختمانی تعرفه بالایی دارند.
• مواد غیرنفتی فرآورده شده با تعرفه پایین ارسال می‌شوند.
• تعرفه مواد پلاستیکی پایین است
• تعرفه ظروف پلاستیکی بالاست.

تقسیم‌بندی کلی کالای صادراتی به عراق 

1. صادرات خشکبار و محصولات کشاورزی
2. مصالح ساختمانی
3. انواع وسایل خانگی
4. مواد غذایی

کالاهای ممنوع موقت برای صادرات به عراق

• ذرت
• بادمجان
• گوجه‌فرنگی
• کلم و گل‌کلم
• هویج
• جو علوفه
• گندم
• گاو و گوسفند
• علوفه صنعتی
• ماهی منجمد
• مرغ کامل ذبح شده
• مرغ زنده
• تخم‌مرغ
• عسل طبیعی
• شیره خرما
• سیمان سیاه
• بلوک سبک بتنی
• آبمیوه صادراتی
• انواع شربت و نوشیدنی
• انواع بستنی
• شیرینی تَر
• محصولات ساخته‌شده از ذرت و سیب‌زمینی مانند چیپس
• هندوانه و خربزه
• باقلای سبز
• شلغم و چغندر
• کدو
• کاهو
• فلفل و سیر

پرسودترین کالا برای صادرات به عراق

در هر بازاری و به واسطه شرایط آن کشور صادرات برخی کالاها پرسودتر هستند. پرسودبودن کالاهایی که در ادامه می‌آید به این معنی نیست که اینها همیشه و در همه کشورها حاشیه سود بالایی دارند. در حال حاضر و با توجه به شرایط کنونی محصولاتی مثل ماشین‌الات و مصالح ساختمانی فعلا جز کالاهای پرسود هستند. در حال حاضر کالاهای زیر جزو دسته‌هایی هستند که می‌توانیم به شما معرفی کنیم:

1. ماشین‌آلات و تجهیزات مختلف
2. محصولات و مواد پلاستیکی
3. منسوجات(پارچه، پوشاک و کلاه)
4. مصالح ساختمانی(سنگ ساختمانی، انواع کاشی، انواع سیمان و محصولات معدنی)
5. قطعات خودرو و تجهیزات جانبی
6. چرم و محصولات چرمی(کیف و کفش)
7. چوب و کلیه محصولات چوبی(مبل، تختخواب و کمد)
8. کلیه محصولات کشاورزی(انواع میوه‌ها و صیفی‌جات)
9. انواع غذاهای آماده و کنسروها به‌ویژه رب گوجه‌فرنگی
10. انواع شیرینی
11. محصولات دامی مانند انواع روغن‌های نباتی و حیوانی و انواع فرآورده‌های لبنی
12. انواع نوشابه
13. فلزات گران‌بها
14. تجهیزات الکترونیکی مانند گوشی و لپ‌تاپ
15. انواع لوازم‌خانگی مانند لوازم رفاهی و پاکیزگی
16. دارو و لوازم پزشکی

مدارک موردنیاز جهت صادرات کالا به عراق

برای صادرات به کشور عراق شما نیاز به مدارک و مواردی دارید که در مسیر تجارت کم کم با آن آشنا می‌شوید. برای اینکه پیش از ورود به این حوزه آشنایی نسبی از مدارک و موارد موردنیاز داشته باشید، ما این موارد را برای شما آورده‌ایم.

• کارت بازرگانی
• مجوز‌های اداره گمرک و وزارت صمت
• فاکتور فروش(به زبان انگلیسی و عربی)
• گواهی مبدأ(به زبان عربی و انگلیسی)
• گواهی بهداشت و سلامت و مهر حلال برای محصولات غذایی
• تأییدیه بازرسی شرکت‌های SGS و BV
• لیست اظهار(شامل نام و مقدار کالا و اطلاعات کوتاهی درمورد کالا)
• اخذ استاندارد رضایت مشتری
• اخذ استاندارد‌های ایزو(در صورت امکان)
• تهیه برچسب‌های کالا به زبان انگلیسی و عربی
• گزارش آزمایش(نمونه‌برداری و بازرسی کالا)
• اخذ استاندارد محیط‌زیست
• تأییدیه ساخت کالا از سازمان استاندارد
• تهیه پکینگ لیست

مشکلات صادرات به عراق

طبیتعا در این راه شما با مشکلاتی مواجه خواهید شد. بازاریابی مناسب و انتخاب بازار هدف مناسب برای صادرات کالا به عراق اولین غول سر راه شماست. در بازارهایی مثل کشورهای عربی فراهم‌کردن مشتریان جدید و اعتماد به واسطه‌گرها و مشتریان خارجی از دیگر چالش‌های شما خواهد بود.

اخذ مجوز صادرات و گواهی مختلف مخصوصاً گواهی گمرکی در فرایند صادرات به عراق، فراهم‌کردن مسیر و ابزار حمل مناسب کالاها به عراق، دریافت پیش‌پرداخت و تأمین مالی مناسب صادرات ازطرف خریدارهای عراقی و وجود قوانین تجاری مختلف و متفاوت در اقلیم کردستان عراق بسته به نوع حکومت این کشور از دیگر مسائلی است که باید در نظر داشته باشید.

آسان‌ترین راه صادرات به عراق

باتوجه به اینکه ایران هم‌مرز با کشور عراق است، تجار عراقی و تولیدکنندگان ایرانی می‌توانند به‌راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. شرکت صادرات واردات سپاهان همراه به‌عنوان واسط ضامن برگشت پول از سمت تأمین‌کننده است.

• مسئول حمل کامل بار باتوجه‌ به کسب اطمینان خاطر برای تولیدکننده ایرانی

• کسب اطمینان خاطر تجار عرب و تضمین تداوم تجارت

جمع‌بندی

صادرات کالا به عراق به دلیل نزدیکی جغرافیایی، پایین بودن هزینه‌های حمل‌ونقل و تعرفه گمرکی، و تقاضای بالا برای کالاهای ایرانی، یکی از فرصت‌های بزرگ تجاری برای ایران محسوب می‌شود. عراق به‌ویژه برای کالاهای غذایی، مصالح ساختمانی، و محصولات صنعتی بازاری پررونق است.

برای موفقیت در این بازار، آگاهی از قوانین گمرکی عراق، توجه به استانداردهای صادراتی، و رعایت اصول فرهنگی در مذاکرات اهمیت دارد. همچنین، تهیه مدارک لازم از جمله گواهی بهداشت و استانداردهای بین‌المللی، کلید تسهیل فرآیند صادرات است.

در عین حال، مشکلاتی نظیر پیچیدگی قوانین، تأمین مالی مناسب، و ایجاد اعتماد با خریداران عراقی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. استفاده از مشاوره با شرکت‌های بازرگانی و انتخاب مسیرهای قانونی مانند گمرکات رسمی، بهترین راه برای کاهش ریسک‌ها و افزایش سودآوری است. با برنامه‌ریزی دقیق و رعایت استانداردها، صادرات به عراق می‌تواند به یک تجارت پایدار و موفق تبدیل شود.

سؤالات متداول

شرکای تجاری اصلی عراق کدام کشورها هستند؟

طبق آمارهای رسمی، کشورهای ترکیه، چین، آمریکا و ایران ازجمله بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده کالا و خدمات به عراق هستند.

تعرفه صادرات کالا به عراق به چه صورت است؟

تعرفه‌ی صادرات از ایران به عراق برحسب نوع کالا و محصول متفاوت خواهد بود؛ اما به طور معمول 10 تا 30 درصد ارزش کالاهای صادراتی خواهد بود.

کالاهای ممنوعه برای صادرات از ایران به عراق چه کالاهایی هستند؟

ذرت، بادمجان، گوجه‌فرنگی، کلم و گل‌کلم، هویج، جو علوفه، گندم، گاو و گوسفند، علوفه صنعتی، ماهی منجمد، مرغ کامل ذبح‌شده، مرغ زنده، تخم‌مرغ، عسل طبیعی، شیره خرما، سیمان سیاه، بلوک سبک بتنی، آبمیوه صادراتی، انواع شربت و نوشیدنی، انواع بستنی، شیرینی تَر، محصولات ساخته‌شده از ذرت و سیب‌زمینی مانند چیپس، هندوانه و خربزه، باقلای سبز، شلغم و چغندر، کدو، کاهو، فلفل و سیر

صادرات ایران به عراق چقدر است؟

طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، ما در سال 99 حدود 10 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی به عراق داشتیم. بزرگ‌ترین پروژه تجاری ایران کشور عراق است.

مهم‌ترین چالش‌های صادرات به عراق چیست؟

خودمختاری استان‌ها و وضع قوانین خودخواسته، نداشتن آگاهی از قوانین و بازار عراق، نبود امنیت در بخش‌های مختلف کشور عراق، وجود فرق بین اقلیم‌های عراق از مهم‌ترین چالش‌های صادرات به عراق هستند.

شرایط و مدارک موردنیاز جهت صادرات به عراق چیست؟

برای تجارت با هر کشور، نیاز به دردست‌داشتن مدارک اصلی و قانونی است که مورد تأیید هر دو کشور باشد.

چرا صادرات فرآورده‌های خوراکی به عراق طرف‌دار دارد؟

کالاهای حلال در عراق که بیشتر جمعیتش شیعه هستند بسیار طرفدار دارد. از طرفی آنها هنوز در حوزه مواد خوراکی فاصله زیادی تا خودکفایی دارند.