دموراژ (Demurrage) یا حق توقف، جریمه‌ای است که به صاحب کالا یا شرکت حمل و نقل، در صورت عدم تحویل کانتینر در زمان تعیین شده، تعلق می‌گیرد. زمان تعیین شده برای تحویل کانتینر، فری تایم (Free Time) نامیده می‌شود.
برای مثال شرکت‌های بازرگانی و تجار برای واردات و صادرات محموله‌های تجاری خود از طریق حمل با کشتی یا حمل کانتینری از شرکت‌های کشتیرانی برای مدت زمانی مشخص کشتی یا کانتینر کرایه می‌کنند. شرکت‌های کشتیرانی کانتینرهای خود را با زمان معینی به شرکت‌ها و صاحبان کالا اجاره می‌دهند. اگر شرکت یا صاحب کالا کانتینر را در مدت‌زمان تعیین شده به شرکت‌های کشتیرانی تحویل ندهد باید مبلغی را به‌عنوان جریمه به شرکت حمل‌ونقل پرداخت کند که به این جریمه دموراژ می‌گویند.
انواع دموراژ چیست؟
دموراژ می‌تواند به شکل ریالی و دلاری پرداخت شود، انواع دیگر دموراژ در زمینه تجارت بین‌الملل است. انواع مختلفی از دموراژ وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند که عبارتنداز:
· دموراژ کانتینر
این نوع دموراژ زمانی اتفاق می‌افتد که یک کانتینر در بازه زمانی توافق شده به شرکت حمل‌ونقل بازگردانده نشود. هزینه‌های خرابی کانتینر می‌تواند قابل‌توجه باشد، زیرا می‌تواند بر دردسترس‌بودن کانتینر برای سایر مشتریان تأثیر بگذارد.
· دموراژ کشتی
این نوع دموراژ زمانی اتفاق می‌افتد که یک کشتی در بندر بیش از چارچوب زمانی توافق شده تأخیر داشته باشد. هزینه‌های پرداخت خسارت کشتی می‌تواند قابل‌توجه باشد، زیرا بر توانایی شرکت کشتیرانی برای انجام تعهدات قراردادی خود تأثیر می‌گذارد.
· دموراژ گمرکی
دموراژ گمرکی زمانی به واردکننده تعلق می‌گیرد که صاحب کالا به‌موقع نسبت به ترخیص کالا از گمرک اقدام نکند، در این صورت هزینه معطلی کالا در گمرک باید پرداخت می‌شود.
· دموراژ ریلی
این نوع دموراژ زمانی اتفاق می‌افتد که واگن‌های ریلی در بازه زمانی توافق شده تخلیه نشده باشند. هزینه‌های ترخیص راه‌آهن می‌تواند قابل‌توجه باشد، زیرا بر توانایی شرکت‌های ریلی برای مدیریت مؤثر عملیات خود تأثیر می‌گذارد.
خدمات سپاهان همراه: ترخیص کالا از گمرک فرودگاه امام خممینی
فری تایم چیست؟
در زمان عقد قرارداد اجاره کانتینر، مدت زمانی با عنوان فری تایم مشخص می‌شود. فری تایم زمانی است که واردکننده یا صادرکننده کالا می‌تواند بدون پرداخت هزینه اضافی از کانتینر استفاده کند. هزینه دموراژ بسته به نوع کانتینر تغییر می‌کند، دو نوع فری تایم داریم: فری تایم مبدأ و فری تایم مقصد
1. فری تایم مبدأ
فری تایم مبدأ، بازه‌ای است که در آن کانتینر خالی برداشته می‌شود تا زمانی که کانتینر پر تحویل محوطه کانتینری می‌شود.
2. فری تایم مقصد
به بازه زمانی که در آن صاحب کالا می‌تواند کانتینر پر را تحویل بگیرد، بار را تخلیه کند و کانتینر خالی را به شرکت حمل‌ونقل باز پس دهد، فری تایم مقصد می‌گویند.
مدت‌زمان فری تایم به توافق صاحب کالا و شرکت حمل‌ونقل بستگی دارد. هر چه فری تایم بیشتر باشد، احتمال به‌وجودآمدن دموراژ کاهش می‌یابد.
اهمیت قاعده اینکوترمز در دموراژ
قاعده اینک و ترمز در محاسبه میزان دموراژ اهمیت زیادی دارد. زمانی که کالایی با تیراژ بالا بین دو نفر مبادله می‌شود، باید تعیین شود که مسئولیت حمل بر عهده خریدار یا فروشنده است. برای انجام این کار در زمان عقد قرارداد خریدوفروش از دو قاعده FOB و CFR اینکوترمز استفاده می‌شود.
1. قاعده FOB
بر اساس این قاعده حمل‌ونقل کالا از مبدأ به مقصد بر عهدة خریدار یا صاحب کالا است و صاحب کالا باید اقدام به اجاره کانتینر کند همچنین هزینه های دموراژ و دیسپچ بر عهده ی مالک کالا است و فرد فروشنده متحمل هیچ هزینه ای نمی شود.
2. قاعده CFR
بر اساس این قاعده فروشنده وظیفه دارد مراحل ارسال کالا را بر عهده بگیرد و از آن جایی که ترخیص کالا به عهده خریدار است باید این کار را بدون تأخیر انجام دهد تا فروشنده متحمل هزینه‌های دموراژ نشود.
دیسپچ چیست؟
نقطه مقابل دموراژ “دیسپچ” است. اگر تخلیه بار زودتر از موعد مشخص شده در قرارداد انجام گیرد در آن صورت زمان صرفه‌جویی شده و سرعت بارگیری و تخلیه بار بیشتر می‌شود، به همین جهت پاداشی برای اجاره‌کننده شرکت مالک کانتینر در نظر گرفته می‌شود. به‌عبارت‌دیگر مالک کشتی یا کانتینر بخشی از کرایه را به‌عنوان دیسپچ به اجاره‌کننده برمی‌گرداند.
راه‌حل‌های جلوگیری از دموراژ
- استفاده از شرکت‌های ترخیص‌کار خوشنام و حرفه‌ای
- دریافت نمونه محصول قبل از سفارش اصلی
- انتخاب بندر و مسیر مناسب برای حمل بار
- استفاده از شرکت‌های حمل‌ونقل حرفه‌ای
- عقد قرارداد با شرکت‌های حمل‌کننده دارای قراردادهای فری تایم بالاتر
هزینه دموراژ
در حمل دریایی هزینه دموراژ به متغیرهای زیادی بستگی دارد. البته هزینه دموراژ با یکدیگر متفاوت است. ابعاد کانتینر و نوع آن در مقدار هزینه دموراژ تأثیرگذار است، هزینه دموراژ به‌صورت روزشمار محاسبه می‌شود و در هر شرکت کشتیرانی متفاوت است. به‌محض اینکه مدت‌زمان فری تایم به پایان برسد، محاسبه دموراژ آغاز خواهد شد.
محاسبه هزینه‌های دموراژ
هزینه‌های دموراژ به‌صورت روزشمار محاسبه می‌شود و بستگی به ابعاد و نوع کانتینر دارد برای مثال: هزینة دموراژ یک کانتینر یخچال‌دار بیشتر از یک کانتینر معمولی است همچنین هزینه‌های دموراژ در شرکت‌های حمل‌ونقل با یکدیگر متفاوت است همچنین به‌محض این که مدت‌زمان فری تایم تمام شود محاسبة هزینه‌های دموراژ شروع می‌شود.
هزینه دموراژ از فرمول زیر محاسبه می‌شود:
Demurrage = DR × DE × n
N: تعداد کانتینرها
DE: تعداد روزهای بیش از حد مجاز
DR: نرخ دموراژ
علت افزایش هزینه‌های دموراژ
از دلایل و علل افزای هزینه‌های دموراژ می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:
- ایجاد اختلافاتی بین شرکت حمل‌کننده و صاحب بار
- ایجاد مشکلات مالی صاحب بار برای ترخیص کالا
- آگاهی نداشتن صاحب کالا از نرخ دموراژ
- ایجاد مشکل در سندها و مدارک مربوط به ترخیص کالا
- افزایش زمان ترخیص کالا
- به طول انجامیدن بازرسی‌های کانتینر و بازرسی توسط افراد مختلف
پیشنهاد خواندنی: هزینه های ترخیص کالا از گمرک
شرایط کاهش مبلغ دموراژ
جهت کاهش هزینه دموراژ در هنگام انجام فرایند صادرات و واردات موارد زیر را بادقت مطالعه کنید:
- اجاره کانتینر با مدت‌زمان فری تایم بیشتر
- بررسی بارنامه در هنگام انجام مراحل واردات کالا
- آغاز مراحل ترخیص کالا قبل از رسیدن محموله برای کاهش زمان ترخیص
- تحویل فوری کانتینر پس از دریافت محموله و ترخیص کالا
- اطمینان از ثبت زمان تحویل کانتینر
چه زمانی دموراژ برای کالا تعلق نمی‌گیرد؟
دلایلی که دموراژ برای کالا تعلق نمی‌گیرد و در قرارداد صاحب کالا با شرکت حمل‌ونقل قید می‌شود به‌عنوان‌مثال:
- اگر زمان تخلیه بار در وضعیت جوی نامناسب باشد تخلیه بار متوقف می‌شود و آن روز جزء دموراژ محسوب نمی‌شود.
- در روزهای تعطیل دموراژ تعلق نمی‌گیرد مگر اینکه از کانتینر استفاده شود و تنها ساعت‌هایی که مورداستفاده قرار گرفته است محسوب می‌شود.
در آخر…
در صادرات و واردات قوانین و مفاهیم زیادی وجود دارد که دانستن آن‌ها نیاز به کسب تجربه است چنانچه شما قصد صادرات و واردات کالا را دارید و شناخت کافی از قوانین آن ندارید می‌توانید از شرکت‌هایی که در زمینه واردات و صادرات هستند کمک بگیرید این شرکت‌ها با دریافت مبلغی ناچیز، تمامی مراحل تشریفات گمرکی و ترخیص کالا را انجام دهند با این کار دیگر نگران هزینه‌های اضافی مانند دموراژ نباشید. افراد زیادی به دلیل نداشتن آگاهی تجربه کافی ضررهای سنگینی را متحمل شده‌اند. اگر شما هم شناخت کافی با قوانین صادرات و واردات ندارید و می‌خواهید کالایی را وارد کشور کنید، بهتر است از شرکت‌هایی که در حوزه ترخیص کالا فعالیت دارند کمک بگیرید. این شرکت‌ها با دریافت مبلغی متناسب باارزش کالای شما، تمامی مراحل ترخیص کالا را پیگیری می‌کنند. سپاهان همراه می‌تواند تمام مراحل صادرات و واردات کالای را بدون ایجاد هزینه‌های اضافی انجام دهد.
