گسترش تجارت جهانی شرایطی را به وجود آورده است که کشورهای سراسر دنیا جهت داد‌و‌ستد و انجام فعالیت‌های اقتصادی در این بازار به مبادلات مالی نیاز پیدا می‌کنند. در این راستا بانک‌ها از طریق اعتبارات اسنادی سازو‌کاری را فراهم کرد تا بازرگانان راحت‌‌تر و مطمئن‌‌تر در بازارهای جهانی خریدوفروش نمایند. درواقع اعتبارات اسنادی روش پرداخت بین بانکی است و انواع مختلفی دارد که در ادامه با انواع اعتبار اسنادی بیشتر آشنا خواهید شد.
همچنان با شرکت سپاهان همراه ارائه دهنده خدمات ترخیص کالا ، واردات کالا از چین ، واردات کالا از دبی و حمل هوایی و حمل دریایی کالا همراه شوید.
منظور از اعتبار اسنادی چیست؟
به طور ساده اعتبار اسنادی (Letter of Credit) ضمانتی از سوی بانک است که به فروشنده تعهد می‌دهد پول او به موقع و به مقدار تعیین شده پرداخت خواهد شد. از طرفی بانک با نگه‌داشتن اعتبار اسنادی نزد خود به خریدار ضمانت می‌دهد تا هنگامی که کالاهای خریداری شده بارگیری شوند و تائیدیه به دست بانک برسد، پول فروشنده پرداخت نخواهد شد.
فواید استفاده از اعتبار اسنادی
– اطمینان فروشنده از دریافت پول پس از ارائه اسناد حمل به بانک کارگزار
– امکان کنترل زمان بارگیری و تاریخ تحویل نهایی کالا
– دریافت اسناد حمل بر اساس توافقات صورت گرفته اولیه
– اطمینان خریدار از پرداخت وجه پس از انتقال قطعی کالا و اخذ فک مالکیت کالا
– امکان تضمین بانک جهت پرداخت وجه معامله به جای فروشنده
– امکان دریافت تسهیلات بیشتر برای فروشنده در ازای اعتبار باز شده برای تهیه کالای سفارش شده
انواع اعتبارات اسنادی
اعتبار اسنادی را از جهات مختلفی دسته‌بندی می‌کنند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
نکته‌ای که وجود دارد این است برخی از انواع اعتبار اسنادی در ایران قابل استفاده نبوده و یا نیاز به اخذ مجوز از بانک مرکزی دارند.
در هر صورت انواع اعتبار اسنادی را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
الف) انواع اعتبار اسنادی از جهت حدود اختیارات خریدار
۱. قابل‌برگشت
۲. غیرقابل‌برگشت
ب) انواع اعتبار اسنادی از جهت تائید
۱. تائید شده
۲. تائید نشده
ج) انواع اعتبار اسنادی از جهت شیوه تسویه‌حساب
۱. دیداری
۲. مدت‌دار
۳. یوزانس
د) انواع اعتبار اسنادی از حیث قابلیت انتقال
۱. قابل‌انتقال
۲. غیرقابل‌انتقال
ه) انواع اعتبار اسنادی با شرایط خاص
۱. تضمینی
۲. گردان
۳. پشت‌به‌پشت
۴. بند قرمز
اعتبار اسنادی قابل‌برگشت
بر طبق این اعتبار که به Revocable Credit مشهور است، پس از آن‌که به بانک کارگزار ابلاغ شد مطابق با دستور خریدار می‌توان بدون اجازه از فروشنده یا ذینفع آن را فسخ و باطل کرد. در واقع اعتبار قابل‌برگشت تعهدی را نیز برای بانک گشاینده به وجود نمی‌آورد و تا وقتی که اسناد و مدارک نزد بانک هست، امکان برگشت‌پذیری اعتبار نیز هست.
به همین دلیل استفاده از این نوع اعتبار به سود فروشنده نبوده و توصیه می‌شود آن را قبول نکنند. همچنین بانک‌ها نیز از قبول و ثبت سفارش اعتبار قابل‌برگشت خودداری می‌نمایند.
اعتبار اسنادی غیرقابل‌برگشت
این اعتبار برخلاف نوع قبلی، هرگونه تغییر یا فسخ منوط به پذیرش و موافقت فروشنده است و غیرقابل‌فسخ و باطل شدن است.
در اغلب موارد بانک‌ها در متن L/C واژه Irrevocable Credit را به عنوان اعتبار اسنادی غیرقابل‌برگشت ذکر می‌کنند.
اعتبار اسنادی تائید شده
در اعتبار تائید شده (Confirmed L/C) خریدار در صورت درخواست فروشنده، علاوه بر بانک کارگزار یا ذینفع، اعتبار بانک خود را نیز باید به تائید بانک موردنظر وی برساند. معمولاً این اعتبار به دلیل عدم اطمینان فروشنده از اعتبار بانک و یا شرایط سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار صورت می‌گیرد.
از آنجایی که هر دو بانک انجام تعهدات را تضمین می‌نمایند، هزینه افتتاح اعتبار اسنادی تائید شده بیش از سایر اعتبارات است. لیکن با توجه به وضعیت سیاسی ایران و تحریم‌ها معمولاً فروشندگان این نوع اعتبار را می‌خواهند.
اعتبار اسنادی تائید نشده (Unconfirmed L/C)
در این اعتبار خریدار نیازی به تائید بانک دیگر ندارد و معمولاً در وضعیت متعارف انجام می‌گیرد. چنانچه در متن L/C واژه Confirmed درج نشود، اعتبار اسنادی از نوع تائید نشده است.
اعتبار اسنادی دیداری (At Sight L/C)
همان‌طور که از نام این اعتبار مشخص است، بانک پس از رؤیت اسناد حمل وجه فروشنده را به او پرداخت می‌کند. به عبارتی دیگر اعتبار اسنادی دیداری، بانک ابلاغ کننده در صورتی پرداخت وجه را انجام می‌دهد که اسناد حمل توسط فروشنده ارائه و تمام شرایط مندرج در متن L/C رعایت شده باشد.
اعتبار اسنادی مدت‌دار (Deffered Payment L/C)
در این نوع اعتبار، پرداخت وجه در زمان سررسید خواهد بود. چراکه اعتبار از نوع مدت‌دار است. بنابراین فروشنده حتی با ارائه اسناد حمل به بانک نمی‌تواند پول دریافت نماید. درواقع در این اعتبار بانک گشاینده اعتبار در ازای دریافت ضمانت‌نامه‌های لازم تعهد پرداخت وجه را بر عهده می‌گیرد.
اعتبار اسنادی نسیه یا یوزانس
در اعتبار اسنادی مدت‌دار (Usance L/C) پرداخت وجه پس از ارائه اسناد حمل نیست؛ بلکه در زمان تعیین شده خواهد بود.
به عبارتی دیگر در اعتبار یوزانس خریدار طی مهلتی مشخص (یک ماه، شش ماه، یک سال و غیره) وقت دارد کالا را فروخته، سپس وجه آن را به همراه سود به فروشنده پرداخت کند. در کشورهایی که با کمبود ارز مواجه هستند، اعتبار یوزانس رواج بیشتری دارد.
اعتبار قابل‌انتقال (Transfrable L/C)
در این نوع اعتبار فروشنده یا ذینفع مجاز خواهد بود، همه یا قسمتی از اعتبار گشایش شده را به فرد یا افراد دیگر منتقل کند. ریسک این اعتبار برای خریدار زیاد بوده و در مقابل به نوعی یک امتیاز برای ذینفع محسوب می‌شود.
اعتبار اسنادی غیرقابل‌انتقال (Untransfrable L/C)
در این اعتبار ذینفع اجازه انتقال همه یا قسمتی از اعتبار را به دیگران نخواهد داشت و معمولاً در عرف تجارت بین‌المللی این نوع اعتبار مرسوم است. در ایران نیز جهت گشایش اعتبار از نوع قابل‌برگشت، باید از بانک مرکزی مجوز گرفت.
اعتبار اسنادی تضمینی (Standby L/C)
این نوع از اعتبارات ساختاری شبیه ضمانت‌نامه‌های ارزی (Letter of Guarantee) داشته و برای مواردی نظیر پرداخت بروات، پیش‌پرداخت‌ها، حمل کالا و یا حتی حسن انجام قراردادهای تأمین نصب کالا و غیره تضمین دریافت می‌شود. البته اعتبار تضمینی بیشتر در آمریکا و اخیراً در برخی از کشورهای اروپائی مرسوم است.
اعتبار اسنادی گردان (Revolving L/C)
در این اعتبار برای کالا یا خدمات موجود در متن L/C به تعداد دفعات در زمان و مبلغی مشخص اعتبار تجدید می‌گردد. در واقع در اعتبار قید می‌شود که این اعتبار با n بار با مبلغی معادل x قابل چرخش بوده و پس از هر بار استفاده بدون نیاز به افتتاح مجدد یا اصلاح اعتبار جدید دیگر، مورد استفاده ذینفع قرار گیرد.
اعتبار اسناد پشت‌به‌پشت (Back to BacK L/C)
این نوع اعتبار که به اعتبار اتکایی نیز مشهور بوده شامل دو اعتبار مستقل از هم است. به طوری که اعتبار اول به سود فروشنده یا ذینفع افتتاح می‌شود اما توانایی تهیه و ارسال کالا را به هر دلیلی ندارد. از این رو با اتکا به اعتبار اول که برای او باز شده، اعتبار دومی از سوی فروشنده اول برای فروشنده یا ذینفع دیگر که امکان تهیه و ارسال کالا را دارد، افتتاح می‌گردد.
این اعتبار بیشتر برای قراردادهایی که بین عرضه‌کننده اولیه تا خریدار نهایی چندین واسطه وجود دارد، استفاده می‌شود. همچنین به طور معمول، مبلغ اعتبار اول از اعتبار دوم بیشتر بوده ولی زمان حمل از طرف فروشنده اول زودتر از ذینفع دوم است.
اعتبار بند (ماده) قرمز (Red Clause L/C)
اعتباری است که فروشنده یا ذینفع حق دریافت کل یا بخشی از وجه را پیش از ارسال کالا خواهد داشت. از آنجایی که اولین بار بانک گشاینده این اعتبار برای جلب‌توجه مبلغ پیش‌پرداخت را با رنگ قرمز نوشت به اعتبار ماده قرمز مشهور شد. در چنین مواردی فروشنده قبل از انجام تعهدات خود به منظور تأمین مالی یا تولید محصول مبلغی را با عنوان پیش‌پرداخت (Payment Advance-Down) دریافت می‌نماید و چنانچه نتواند کالای سفارشی را تولید کند، این مبلغ را به همراه سود برای خریدار پس خواهد فرستاد.
