تجارت بین ایران و اروپا سابقه‌ای طولانی دارد و به قرن‌ها قبل باز می‌گردد. بااین‌حال، این روابط در طول تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. در سال‌های اخیر، تحریم‌های اقتصادی علیه ایران چالش‌های قابل‌توجهی را برای تجارت بین دو طرف ایجاد کرده است. با وجود این چالش‌ها، همچنان فرصت‌های زیادی برای گسترش تجارت بین ایران و اروپا وجود دارد.
روند تجاری بین ایران و اروپا از اهمیت بسیار زیادی برای سرمایه‌گذاران و تاجران هر دو کشور برخوردار است؛ بنابراین در ادامه این مطلب قصد داریم نگاهی به تاریخچه تجارت بین ایران و اروپا، نقش تحریم‌ها و تأثیر آنها بر این تجارت، موانع و چالش‌های موجود، فرصت‌های بالقوه برای تجارت بین ایران و قاره اروپا و… داشته باشیم، با ما همراه باشید.
خدمات سپاهان همراه: واردات کالا
تاریخچه روابط تجاری ایران و اروپا
تجارت بین ایران و اروپا از دوران باستان آغاز شده است؛ کرت، یونان، روم و بعدها در قرون‌وسطی کشورهای دیگر قاره سبز، از مهم‌ترین مقاصد صادرات محصولات ایرانی بوده است. جاده ابریشم که شبکه‌ای از مسیرهای تجاری بود، ایران را به اروپا متصل می‌کرد. در آن زمان، ایران کالاهایی مانند ابریشم، ادویه و فرش را به اروپا صادر می‌کرد و در مقابل، کالاهایی مانند فلزات، پارچه و شیشه از اروپا وارد می‌کرد.
در دوران معاصر، روابط تجاری بین ایران و اروپا به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. در دهه‌های 1970 و 1980، ایران به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت به اروپا تبدیل شد. بااین‌حال، جنگ ایران و عراق و تحریم‌های متعاقب آن به طور قابل‌توجهی به تجارت بین دو طرف آسیب رساند، به‌طوری‌که باتوجه‌به تحریم‌های موجود، اروپا واردات نفت از ایران را تقریباً به صفر رسانده است.
تحریم‌ها و تأثیر آنها بر تجارت
خصومت دولتمردان کاخ سفید با کشورمان پس از انقلاب اسلامی بر هیچ‌کسی پوشیده نیست و فرقی ندارد که رئیس‌جمهور این کشور از حزب جمهوری‌خواه باشد یا دموکرات… آنها همگی سیاست تحریم و فشار بر اقتصاد ایران را در تمامی این سال‌ها در دستور کار خود قرار داده‌اند. در سال‌های اخیر نیز، ترامپ با سیاست فشار حداکثری بر اقتصاد ایران و وضع قوانین سفت‌وسخت برای جلوگیری از تجارت کشورهای مختلف با ایران، سهم بسزایی در کاهش رابط تجاری و اقتصادی ایران و اروپا داشته است.
ایالات متحده آمریکا در سال 1995 تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرد که بخش انرژی و تجارت این کشورمان را هدف قرار می‌داد. این تحریم‌ها در سال‌های بعد تشدید شد و اتحادیه اروپا نیز به آنها ملحق شد. به گونه‌ای که در سال 2016 میزان صادرات ایران به اروپا به کمتر از یک میلیارد دلار رسید. تحریم‌ها تأثیر قابل توجهی بر تجارت بین ایران و اروپا داشته است. صادرات نفت ایران به اروپا به طور قابل توجهی کاهش یافته است و بسیاری از شرکت‌های اروپایی تجارت با ایران را متوقف کرده‌اند.
موانع و چالش‌های موجود
علاوه بر تحریم‌ها، موانع و چالش‌های دیگری نیز در مسیر تجارت بین ایران و اروپا وجود دارد. این چالش‌ها شامل موارد زیر است:
- عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در ایران
- فقدان زیرساخت‌های مناسب
- دشواری در انجام مبادلات مالی
- بروکراسی اداری پیچیده
فرصت‌های بالقوه برای تجارت
با وجود چالش‌های موجود، همچنان فرصت‌های زیادی برای گسترش تجارت بین ایران و اروپا وجود دارد. ایران دارای منابع طبیعی فراوان مانند نفت، گاز، فلزات و مواد معدنی است. این کشور همچنین دارای نیروی کار جوان و تحصیل‌کرده است. اروپا نیز بازاری بزرگ با تقاضای زیاد برای کالاها و خدمات ایرانی است. به‌طورکلی می‌توان این فرصت‌ها را به شرح زیر بیان کرد:
- منابع طبیعی:
ایران دارای منابع طبیعی فراوانی مانند نفت، گاز، فلزات و مواد معدنی است. این منابع می‌توانند برای تولید کالاهای صادراتی به اروپا مورداستفاده قرار گیرند. به‌عنوان‌مثال، ایران می‌تواند مواد اولیه موردنیاز صنایع اروپا را تأمین کند.
- نیروی کار:
ایران دارای نیروی کار جوان و تحصیل‌کرده است. این نیروی کار می‌تواند در زمینه‌های مختلف مانند خدمات IT، مهندسی و گردشگری مورداستفاده قرار گیرد. اروپا با کمبود نیروی کار در برخی از این زمینه‌ها روبرو است و ایران می‌تواند از این فرصت برای افزایش صادرات خدمات خود به اروپا استفاده کند.
- بازار اروپا:
اروپا بازاری بزرگ با تقاضای زیاد برای کالاها و خدمات ایرانی است. ایران می‌تواند محصولات کشاورزی، فرش، صنایع‌دستی و سایر کالاهای خود را به بازار اروپا صادر کند. باتوجه‌به اینکه اروپا با جمعیت بالغ بر ۷۵۰ میلیون نفر، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جهان است، ورود به این بازار می‌تواند فرصت بسیار مهمی برای تجار ایرانی باشد. شرکت سپاهان همراه با سال‌ها تجربه در زمینه صادرات محصولات مختلف به سراسر جهان، آماده ارائه خدمات مربوط به صادرات به‌تمامی بازرگانان است.
- لغو تحریم‌ها:
لغو تحریم‌ها می‌تواند به طور قابل‌توجهی به افزایش تجارت بین ایران و اروپا کمک کند. با لغو تحریم‌ها، شرکت‌های اروپایی می‌توانند به طور آزادانه با ایران تجارت کنند و سرمایه‌گذاری در این کشور افزایش خواهد یافت.
- همکاری‌های مشترک:
ایران و اروپا می‌توانند در زمینه‌های مختلف مانند انرژی، حمل‌ونقل بین المللی، فناوری اطلاعات و گردشگری با یکدیگر همکاری کنند. این همکاری‌ها می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد و به توسعه اقتصادی هر دو کشور کمک کند.
بررسی آماری تجارت ایران اروپا در سال‌های اخیر
بررسی آمار تجارت ایران و اروپا در دهه 2011 تا 2020 نشان می دهد تراز تجاری ایران با اتحادیه اروپا به استثنای سال های 2011 و 2018 منفی بوده است. به گزارش معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، بیشترین تجارت ایران با این اتحادیه در سال 2011 رقم خورده است. همچنین کمترین میزان تجارت نیز مربوط به سال 2020 است. علاوه بر این، بیشترین صادرات ایران به اتحادیه اروپا در این دهه مربوط به سال 2011 و کمترین آن مربوط به سال 2019 بوده است. کمترین میزان واردات از اروپا هم در سال 2020 رقم خورده و بیشترین آن مربوط به سال 2017 است.
در ابتدای این دهه یعنی در سال 2011، تجارت ایران با این اتحادیه، بالغ بر 27 میلیارد یورو بوده که حدود 17 میلیارد یوروی آن صادرات ایران به اتحادیه اروپا و بیش از 10 میلیارد یورو نیز واردات این اتحادیه از ایران بوده است. با این وجود یک سال پس از 2012، صادرات و واردات ایران با کاهش همراه شد؛ البته افت صادرات در مقایسه با واردات بیشتر بوده است. این روند کاهشی تا سال 2013 و 2014 ادامه یافت و افت بیشتر صادرات در مقابل واردات باعث شد تراز تجاری ایران با اتحادیه اروپا از مثبت 6.6 میلیارد یورو در سال 2011 به منفی 5.2 میلیارد یورو در سال 2014 (بیشترین کسری تراز تجاری ایران با اتحادیه اروپا طی 10 سال اخیر) برسد.
آینده تجارت بین ایران و اروپا
آینده تجارت بین ایران و اروپا به عوامل مختلفی از جمله تحولات سیاسی در ایران، تحریم‌ها و وضعیت اقتصاد جهانی بستگی دارد. گرچه تقریباً در 40 سال گذشته روابط سیاسی تاثیر بسزایی بر روی روابط اقتصادی ایران و اروپا داشته و این امر مقدم بر نیازهای دو طرف بر این فعالیت‌های اقتصادی بوده است، با این حال، پتانسیل قابل توجهی برای گسترش تجارت بین دو طرف وجود دارد. لغو تحریم‌ها می‌تواند به طور قابل توجهی به افزایش تجارت بین ایران و اروپا کمک کند.
نتیجه‌گیری
در پایان باتوجه‌به سیاست‌های آمریکا نسبت به ایران و حمایت بی‌چون و چرای اتحادیه اروپا از این سیاست‌ها، نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی حداقل در کوتاه‌مدت برای بهبود روابط تجاری بین ایران و اروپا متصور شد. با این اوصاف همچنان می‌توان با صادرات محصولاتی مانند فرش‌های دستباف، پسته، محصولات کشاورزی و… سود خوبی از این بازار بی‌رمق داشت. استفاده از خدمات ارائه شده توسط شرکت‌های واردات و صادرات و مشاوره با کارشناسان این حوزه، کمک به سزایی در این امر به بازرگانان و تجار داخلی خواهد داشت.
