تا قبل از انقلاب صنعتی تاجر یا نماینده قانونی به‌طور مستقیم به فروشنده کالا مراجعه کرده و با پرداخت نقدی هزینه، محصول را خریداری و شخصاً با خود می‌برد. اما پس از تحولات سیاسی و اقتصادی در اروپا و آمریکا، این شیوه کارایی خود را از دست داد. زیرا پس‌ازآن صادرات و واردات کالا برای رفع نیاز مردم به وجود آمد که باعث ابداع روش‌های پرداخت بین المللی شد و نیز مؤسسات و شرکت‌های واسطه‌ای میان خریدار و فروشنده قرار گرفت که بازرگانان را با مشکل پرداخت بین‌المللی مواجه کرد. بنابراین انواعی از روش‌های پرداخت بین المللی در تجارت ساخته شد تا این مسئله را حل کرده و ریسک انتقال پول را به کمترین میزان ممکن برساند که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.
همچنان با شرکت سپاهان همراه ارائه دهنده خدمات ترخیص کالا ، واردات کالا از چین ، واردات کالا از دبی و حمل هوایی و حمل دریایی کالا همراه باشید.
معرفی انواع روش‌های پرداخت بین‌المللی در بازرگانی
مبادلات مالی بین‌المللی بین فروشنده و خریدار جهت انتقال مالکیت محصول به عوامل زیادی بستگی دارد که باعث به وجود آمدن انواع روش‌های پرداخت در بازرگانی شده است. شرایط سیاسی و اقتصادی کشورها، میزان اعتماد طرفین به یکدیگر ازجمله مهم‌ترین عوامل در انتخاب یکی از روش‌های پرداخت زیر در سطح بین‌المللی هستند:
۴ روش اصلی پرداخت بین‌المللی در تجارت
- روش پیش‌پرداخت
- روش پرداخت حساب باز
- روش پرداخت براتی
- روش پرداخت اعتبار اسنادی
روش پیش‌پرداخت
از ساده‌ترین روش‌های پرداخت بین المللی که بر پایه اعتماد بین دو طرف صورت می‌گیرد روش پیش‌پرداخت (Advance Payment) است که در آن خریدار باید ریسک تمام هزینه محصول را در ابتدا همراه با درخواست آن برای فروشنده پرداخت می‌نماید. سپس باید منتظر بماند فروشنده کالا را برای او ارسال کند.
شرایط استفاده از روش پیش‌پرداخت
- فروشنده و خریدار به یکدیگر اعتماد کامل داشته باشند.
- قوانین و مقررات کشور خریدار مجوز پرداخت کامل وجه محصول را به او بدهد.
- منع قانونی جهت واردات و صادرات کالا یا خدمت موردنظر در کشور مبدأ و مقصد وجود نداشته باشد.
معایب روش پیش‌پرداخت
مهم‌ترین ایرادی که به این روش می‌توان گرفت این است که خریدار (واردکننده) باید ریسک بالایی کند. زیرا اگر فروشنده در ارسال کالا تأخیر کرده و حتی آن را نفرستد و یا محصول ارسالی دارای ویژگی‌ها و خصوصیات مورد انتظار خریدار نباشد، موجب ضرر و زیان او می‌شود. البته به کمک شیوه‌هایی کمکی نظیر ضمانت‌نامه‌های ارزی می‌توان از بروز این اتفاقات تا حدودی جلوگیری کرد.
روش حساب باز
این روش (Open Account Trade) نقطه مقابل روش پیش‌پرداخت است. درواقع چنانچه روش حساب باز استفاده شود، فروشنده باید ریسک کرده و پس از عقد قرارداد کالا را برای خریدار ارسال کند و مالکیت آن را در اختیار او قرار دهد. بنابراین در این روش نیز اعتماد و نبود موانع قانونی در کشورها نیز حرف اول را می‌زند.
برای رفع ریسک روش حساب باز نیز تمهیداتی در نظر می‌گیرند مثلاً فروشنده کالا را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله ارسال می‌کند تا پس از پرداخت هزینه قسمتی از بار، ادامه آن نیز فرستاده شود.
روش پرداخت براتی
این روش تکمیل‌شده دو روش قبلی است که برای اطمینان بیشتر طرفین و نیز تضمینی برای ارسال محصول یک سری برات بین آن‌ها ردو‌بدل می‌شود. پرداخت براتی بسته به اینکه این برات به‌صورت مستقیم یا از طریق بانک از طرف فروشنده برای خریدار ارسال‌شده باشد به دو حالت وصولی و اسنادی تقسیم می‌گردد.
روش پرداخت بروات وصولی
در این حالت بعد از توافق، فروشنده هم‌زمان با ارسال کالا، براتی را در وجه خریدار آماده و می‌فرستد. این برات مستقیماً به دست خریدار می‌رسد که به روش پرداخت برات وصولی یا ساده (Clean Drafts) معروف است.
روش پرداخت بروات اسنادی
در حالت برات اسنادی (Documentary Drafts) صادرکننده (فروشنده) به‌منظور بالا بردن ضریب اطمینان و خطر ریسک کمتر، بروات را به‌جای ارسال مستقیم برای واردکننده (خریدار)، اسنادی در بانک کارگزار خود تنظیم می‌کند تا از طرق آن به بانک کشور خریدار ارسال شوند. بسته به نوع این بروات که دیداری باشند یا مدت‌دار، اسناد به خریدار منتقل و وجه آن‌ها دریافت و به فروشنده تحویل داده می‌شود. چنانچه برات دیداری باشد، پس از انتقال اسناد به خریدار مبلغ دریافت می‌شود. اما در بروات مدت‌دار، خریدار اسناد را پشت‌نویسی و تضمین پرداخت کرده و آن‌ها را می‌گیرد، سپس در زمان مقرر به بانک مراجعه و مبلغ را واریز می‌کند.
در بروات اسنادی، بانک تنها نقش واسطه را ایفا کرده و تضمینی برات پرداخت پول نیست. اما گاهی برخی از بانک‌ها، نام خود را بر روی بروات ثبت می‌کند تا به‌نوعی نشان‌دهنده ضمانتی برای فروشنده باشد.
روش اعتبار اسنادی
کم‌خطرترین روش پرداخت در بین انواع آن‌هاست که در سطح بین‌المللی بسیار طرفدار دارد. در روش پرداخت اعتبار اسنادی (Documentary Letter of Credit) که به پرداخت (LC) نیز شناخته می‌شود، خریدار پس از توافق با فروشنده، در بانکی واسطه، یک حساب بنام او افتتاح کرده و هر بار مبلغ بار را در این حساب اعتباری واریز می‌کند تا به فروشنده اطمینان خاطر دهد. سپس بانک مطابق با اسنادی که از فروشنده کالا در کشورش دریافت می‌کند، به دستور خریدار هزینه توافقی را به او پرداخت می‌کند. بنابراین این روش هم به نفع خریدار است و هم فروشنده. هرچند معایبی نیز دارد که مهم‌ترین آن زمان‌بر و هزینه‌بر بودن مراحل گشایش اعتبار اسنادی در بانک است.
انواع روش پرداخت اعتبار اسنادی
این روش ازنظر تعهدات پرداخت به سه روش قابل‌اجرا است:
۱. اعتبار اسنادی برگشت‌پذیر
در این حالت خریدار می‌تواند بدون اطلاع به فروشنده، اعتبار را باطل و یا تغییر دهد. بنابراین ریسک استفاده از این روش برای صادرکننده بسیار بالا است.
۲. اعتبار اسنادی غیرقابل‌برگشت
در این حالت هرگونه تغییر با توافق دو طرف و امضای آن‌ها قابل انجام است.
۳. اعتبار اسنادی غیرقابل‌برگشت تائید شده
چنانچه از این روش استفاده شود، صادرکننده ضمانت بیشتری از طرف بانک کشور خود مطالبه می‌کند.
انواع اسناد در روش اعتبار اسنادی
- اسناد مدت‌دار
- اسناد دیداری
- اسناد ریفاینانس
- اسناد یوزانس
مزایای روش اعتبار اسنادی برای واردکننده
- بررسی و سنجش تعهدات صادرکننده قبل از پرداخت
- بارگیری درزمانی معین و کوتاه
- صادرات و واردات کالا با استانداردهای جهانی و قیمتی مناسب
- دریافت تسهیلات از بانک جهت پرداخت به صادرکننده
- دریافت مشاوره درباره چگونگی پرداخت از طریق بانک
مزایای روش اعتبار اسنادی برای صادرکننده
- دریافت امن و بی‌خطر مبلغ قرارداد
- دریافت مبلغ کالا در کشور خود
- قابلیت اخذ مبلغ محصول پس از بارگیری
- امکان مشاوره با بانک
استفاده از هرکدام از روش‌های پرداخت در تجارت جهانی و بازرگانی بین‌المللی منوط به مقررات سیاسی و اقتصادی کشورهاست. به‌طور مثال با توجه به اینکه ایران هنوز به سازمان تجارت جهانی ملحق نشده، روش اعتبار اسنادی از کمترین ریسک برخوردار بوده و بیشتر به کار می‌رود. اما در کشورهایی که در همسایگی نزدیک هم بوده و روابط خوبی دارند کمتر استفاده می‌شود. البته معایب روش‌های گفته‌شده، نهادهای بین‌المللی را مجاب به ابداع روشی جدید به نام PBO کردند که همانند اعتبار اسنادی بوده ولی سریع‌تر و ارزان‌تر بوده و درعین‌حال پیچیدگی‌های آن را نیز ندارد.
