هنگام خرید، حتما به مالیات بر ارزش افزوده ای که باید به همراه بهای کالا و خدمات خریداری شده بپردازید، توجه کرده اید. برخی اوقات نیز فروشندگان در خصوص آن به خریداران توضیحاتی ارائه می دهند. اما مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

آنچه باید از مالیات بر ارزش افزوده بدانیم را در اینجا شرح خواهیم داد. با ما همراه باشد.

آنچه باید از مالیات بر ارزش افزوده بدانیم

مالیات بر ارزش افزوده در واقع همان مالیات غیر مستقیمی است که باید مصرف‌کننده اضافه بر بهای کالا یا خدمات پرداخت کند و فروشنده نیز موظف است این مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز نماید. کسب ‌وکارهای مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، باید هر سه ماه یکبار این مالیات را بپردازند. در ادامه مفهوم کلی ارزش افزوده را برای شما عزیزان شرح می دهیم.

آشنایی با مفهوم مالیات بر ارزش افزوده

مراحل گوناگونی از تبدیل مواد اولیه به کالای نهایی و توزیع آن سپری می شود و افراد و گروه های زیادی در هر یک از این مراحل، ارزش خاصی را به آن کالا می افزایند که به آن ارزش افزوده گفته می‌شود. به بیان دیگر در هر مرحله از تکمیل کالا به ارزش ریالی آن کالا افزوده شده و قیمت آن بیشتر می شود. ارزش افزوده واقعی یا value added معمولا از کسر ارزش واقعی کالا یا خدمات از ارزش مواد خام و اولیه به دست می‌آید.

مالیات بر ارزش افزوده در واقع به صورت مرحله‌ای از افراد مختلف در مراحل تولید و تکمیل کالا دریافت می گردد تا در آخر مصرف‌کننده نهایی آن را بپردازد. ناگفته نماند افراد در  هر کدام از مراحل ممکن است ارزش افزوده خاصی را به کالا اضافه کنند و مالیات آن را دریافت و به دولت بپردازند، اما در نهایت بار اصلی پرداخت آن به دوش مصرف‌کننده نهایی می افتد. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت در این نوع مالیات، تولیدکننده موظف به پرداخت مالیات خاصی نیست و بار پرداخت مالیات به شکل مرحله‌ ای و از طریق واسطه ‌ها به مصرف‌کننده نهایی می رسد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده با شرح یک مثال

فرض کنید در زمان فعالیت یک تولیدکننده کیک، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 10 درصد می باشد. مواد اولیه مورد نیاز این تولید کننده که شامل شکر، آرد و شیر است به ارزش 2 هزار ریال خریداری می شود که در این شرایط باید به میزان 10 درصد آن یعنی 200 ریال نیز مالیات بپردازد. به این ترتیب تولیدکننده باید در مجموع 2200 ریال پرداخت کند که 200 ریال آن ارزش افزوده است و باید توسط فروشنده مواد اولیه به سازمان امور مالیاتی پرداخت گردد.

بعد از این مرحله تولیدکننده، محصول را به ارزش 4 هزار ریال به توزیع‌کننده می فروشد که با در نظر گرفتن 400 ریال مالیات ارزش افزوده، در واقع تولیدکننده 4400 ریال را از توزیع کننده دریافت می کند. در این مرحله نیز تولیدکننده میزان مالیات دریافتی خود را از مالیات پرداختی کسر کرده و مابقی آن را (200 ریال) به سازمان امور مالیاتی می پردازد. در آخر توزیع‌کننده محصول مورد نظر را با قیمت 6 هزار ریال به مصرف‌کننده می فروشد. به این ترتیب در این مرحله مصرف کننده برای خرید محصول مبلغ 6600 ریال پرداخت می کند که 600 ریال آن را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده است. توزیع‌کننده، این مالیات بر ارزش افزوده دریافت شده را از 400 تومان مالیات پرداختی خود کم کرده و باقیمانده را به سازمان امور مالیاتی پرداخت می کند.

نگاه کلی بر قانون مالیات بر ارزش افزوده

از دهه 60 و 70 مباحت دریافت این نوع مالیات بارها در مجلس شورای اسلامی مطرح گردید تا در نهایت در سال 1387، قانون مالیات بر ارزش افزوده در مجلس تصویب و به منظور اجرا ابلاغ شد. قانون مالیات بر ارزش افزوده در 53 ماده قانونی تدوین شده است که چندین بخش دارد. بخش های مختلف این قانون شامل تعاریف و قوانین، چگونگی محاسبه نرخ مالیات، معافیت‌ها، شرح وظایف و اختیارات سازمان امور مالیاتی، عوارض کالا و خدمات مختلف و بررسی قوانین آن، بررسی عوارض خاص و سایر مالیات‌ها، وظایف و اقدامات مودیان، مقررات و مواد قانونی و  حقوق ورودی و گمرکی است که هر کدام از آنها دارای تبصره های مخصوص به خود هستند. توصیه می شود تمام صاحبان کسب و کارها، قانون مالیات بر ارزش افزوده را مطالعه نمایند.

مبحث معافیت‌ها در قانون مالیات بر ارزش افزوده

معافیت‌های مالیاتی موضوع بسیار مهمی  برای کسب‌ و کار ها محسوب می شود. در قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز معافیت‌های مختلفی برای کالاها و خدمات لحاظ شده که در ماده 12 این قانون به آن پرداخته شده است. در اینجا فهرستی از کالاها و خدماتی که در این ماده قانونی مشمول معافیت شده اند را مشاهده می کنید:

• محصولات کشاورزی و دامی شامل: دام و طیور، خوراک دام و طیور، آبزیان، زنبور عسل، نوغان، محصولات کشاورزی خام و غیرفرآوری، کود، نهال، بذر و سم
• انواع مواد غذایی شامل: آرد خبازی، شکر، قند، شیر خشک، نان، پنیر، روغن نباتی، شیر، سویا، قند و گوشت
• محصولات و خدمات آموزشی و پژوهشی طبق قانون مندرج، کاغذ چاپ، مطبوعات، کتاب و تحریر
• انواع خدمات بانکی و اعتباری، بانک‌ها، موسسات، صندوق‌های مختلف
• انواع خدمات حمل‌ونقل دریایی، ریلی، هوایی و جاده‌ای
• دارو، لوازم و خدمات درمانی، توانبخشی و حمایتی
• کالاهای اهدایی به وزارت‌خانه و موسسات دولتی
• خدمات مشمول مالیات درآمد حقوق طبق قانون
• اقلام و تجهیزات نظامی و امنیتی مختلف
• تجهیزات ناوبری فرودگاهی
• صادرات کالا و خدمات
• اموال غیرمنقول
• فرش دستبافت

نرخ مالیات بر ارزش افزوده

نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال‌های 91، 92، 93 و 94 به ترتیب به 5، 6، 8 و 9 درصد افزایش پیدا کرد. اما از آن زمان تاکنون کماکان نرخ مالیات بر ارزش افزوده به میزان 9 درصد ثابت باقی مانده است که شش درصد آن به مالیات و سه درصد نیز به عوارض تعلق دارد.

 پرداخت مالیات بر ارزش افزوده از طریق سامانه اینترنتی

مالیات بر ارزش افزوده باید به صورت دوره ‌های سه ماهه پرداخت گردد. همچنین به مودیان مهلت داده شده است تا 15 روز پس از پایان هر فصل، گزارش مربوط به کالاها و خدمات معامله شده را به همراه میزان مالیات بر ارزش افزوده آن به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند. به منظور پرداخت این نوع از مالیات در ابتدا باید مودیان یک گواهی به نام گواهی ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده را دریافت کنند. سپس در بازه‌ های زمانی مشخص شده به سامانه سامانه اینترنتی مالیات بر ارزش افزوده (Evat.ir) مراجعه کرده و ضمن تکمیل اظهارنامه مالیاتی خود، مالیاتشان را بپردازند.