تجارت ایران و چین از زمان طرح توافق نامه جامع اقدامات معامله هسته ای ایران با قدرت های جهانی که در سال 2015 امضا شده بود در حال توسعه است. طبق گفته علی اصغر خاجی سفیر ایران در چین، کشور چین در حال حاضر نه تنها بزرگترین شریک تجاری ایران است، بلکه یکی از بزرگترین سرمایه گذاران در کشور ما نیز می باشد. و براساس اطلاعات منتشر شده صادرات ایران به چین در سال میلادی گذشته درحدود بیش از 25 درصد افزایش یافته بود.
خاجي همچنین در آن زمان به قرارداد 4/8 ميليارد دلاري شرکت ايران، فرانسه و چين براي به دست آوردن فاز 11 ميدان عظيم گاز پارس جنوبي با شرکت 30 درصدی سهام چيني اشاره کرده بود.
از جمله قراردادهای مهم دیگر می توان به قرارداد تیرماه سال 1396 چین با ایران برای تأمین برق خط راه آهن 926 کیلومتری از تهران تا شمال شرقی مشهد در استان خراسان رضوی با وام 1.5 میلیارد دلاری اشاره کرد. که این اولین سرمایه گذاری خارجی در یک پروژه ایرانی پس از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بوده است.
شی جین پینگ ، رئیس جمهور چین نیز در طی سفر خود به ایران پس از توافق هسته ای سال 2015 ، از یک برنامه گسترده 25 ساله برای افزایش تجارت دوجانبه با ایران در دهه های آینده به ارزش 600 میلیارد دلار خبرداده بود.
همچنین به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی در دی ماه 1396 رئیس کل بانک مرکزی ایران و معاون کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین در مذاکرات خود بر ضرورت گسترش همکاری‌های بانکی بین دو کشور و کاهش وابستگی به دلار و تکیه بر ارزهای محلی در مبادلات تجاری، به‌عنوان فصل مشترک روابط بانکی ایران و چین تاکید کردند.
جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در 20 خرداد 1397 نیز چهار سند همکاری امضا کردند. این چهار سند عبارت اند از:
- یادداشت تفاهم برنامه مشترک تحقیقاتی بین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران و وزارت علوم و فناوری جمهوری خلق چین
- یادداشت تفاهم بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری خلق چین در زمینه همکاری در پیشگیری و مبارزه با تولید غیرقانونی، قاچاق و سوء مصرف مواد مخدر، داروهای روان گردان و پیش سازها
- تفاهم نامه فیمابین سازمان بورس و اوراق بهادر، ایران و کمیسیون قانونگذاری اوراق بهادار چین برای همکاری متقابل و کمک فنی
- یادداشت تفاهم همکاری فیمابین وزارت امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران و کمیسیون ملی توسعه و اصلاحات جمهوری خلق چین بر تشکیل برنامه همکاری مشترک دو جانبه ایران – چین در چارچوب ابتکار طرح کمربند و راه
بنابر آخرین اطلاعات منتشرشده ،جابجایی ارز بین ایران و چین در بهمن ماه 1396 به مبلغ 3،849.27 میلیون دلار رسید که نسبت به سال قبل 16.93 درصد افزایش داشته است.
همانطور که در اینفوگرافی زیر که مربوط به ارزش صادرات سال 96 می باشد، می بینید بیشترین مقدار صادرات ارز مربوط به کشور چین است.
همچنین گردش مالی بین ایران و چین در سال 1397 به 37.18 میلیارد دلار رسیده است که نشان دهنده افزایش 19 درصدی سال گذشته است.
در همین حال واردات کشور از ایران در مدت 12 ماه به 25.3 درصد افزایش یافت و به 18.579 میلیارد دلار رسید. تمام شواهد و موارد ذکر شده نشان می دهد اولین شریک صادراتی ایران کشور چین بوده و همچنان می باشد.
مهمترین ظرفیت‌های صادارتی به چین
طبق گفته خالقی‌تبار، مدیر عامل مرکز آموزش بازرگانی وزارت صنعت، کشورمان در 10 گروه کالایی ظرفیت صادرات برای چین دارد:
- مهمترین کالاهای ایران که در سال گذشته به چین صادر شد شامل نفت خام، پلی اتیلن، متانول، گوگرد، استایرن، سنگ آهن، سنگ معدن مس، مس خالص، کرومیت، سنگ معدن، سنگ معدن، سنگ مرمر و سنگ تراورتن بود.فلزات اساسی و مهم مثل آلومینیوم و روی نیز از دیگر ظرفیت‌های صادراتی به چین است.
- فرآورده‌های دامی مثل پوست، چرم یا پای مرغ و همچنین سنگ‌های ساختمانی مثل مرمر و گرانیت را از دیگر ظرفیت‌های صادراتی برای چین عنوان کرد.
- مواد شوینده و خشکبار همچون پسته، کشمش، بادام و زعفران و فرآورده‌های دریایی مثل ماهی، خاویار، میگو از دیگر ظرفیت‌های کالایی به چین محسوب می‌شود.
- صنایع دستی مثل فرش و گلیم می‌تواند یکی از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های ما به چین باشد و صنایع غذایی مثل آب پرتقال، عکس، شکلات، مربا، کلم و گل‌کلم نیز از دیگر کالاهایی است که می‌تواند ظرفیت خوبی را برای صادرات به چین داشته باشد.
اما به نقل از حسین روستایی چین نیز بزرگترین صادرکننده ایران است. آخرین آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد چین در 10 ماه اول سال مالی سال گذشته 3.8 میلیون تن کالاها را به ایران به ارزش 10.22 میلیارد دلار صادر کرده است. واردات از چین در دوره 10 ماهه افزایش بیش از 5٪ در وزن و 21٪ در ارزش داشت.
