مهمترین مسئله امروز بهداشت جهانی کنترل شیوعی ویروس کرونا است که برای چند ماهی است سلامت جان انسان ها را در سراسر جهان به مخاطره انداخته و تاثیرات منفی زیادی بر حوزه های مختلف اقتصاد کشورها داشته است. بسیاری از بنگاه های صادر کننده کالا در سراسر جهان در حال حاضر با اثرات کرونا ویروس دست و پنجه نرم می کنند. ایران نیز همانند دیگر کشورهای جهان تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته و همین مسئله منجر به کاهش صادرات کشور ما شده است. در این مقاله به تاثیر کرونا بر صادرات می پردازیم.
-
تاثیر کرونا بر صادرات ایران
در روزهای پس از ورود کرونا به ایران شاهد توقف تعداد زیادی از پروازهای منطقه‌ای و بین المللی و همینطور محدودیت تردد در برخی از مرزهای زمینی ایران با کشورهای همسایه بوده ایم. البته با رایزنی ها و مذاکراتی که تا کنون از سوی مقامات ایرانی با کشورهای دیگر صورت گرفته است، بسیاری از مرزهای مشترک کشور با همسایه‌ها باز شده و قرار است با رعایت پروتکل های بهداشتی و حفظ نکات ایمنی، تردد ادامه یابد. اما با این وجود نمی توان از تاثیرگذاری این اتفاقات بر صادرات ایران چشم پوشی کرد.
آمارها نشان می دهد شیوع و گسترش ویروس کرونا در ایران در یک ماه اخیر موجب کاهش ۳۰ درصدی صادرات از نظر ارزش و کاهش ۲۰ درصدی از نظر وزنی شده است. این در حالی است که در همین مدت واردات افزایش داشته است.
-
تاثیر کرونا بر صادرات نفت ایران
همانطور که می دانید بخش مهم و قابل توجهی از تجارت خارجی ایران به صادرات نفت و محصولات پتروشیمی و نفتی اختصاص دارد. از آنجایی که شیوع ویروس کرونا، تاثیر منفی بسیار جدی بر بازار نفت جهانی گذاشته است و قیمت آن را به یکی از پایین ترین سطوح خود در سال های اخیر رسانده است. از این رو کشور ما نیز تحت تاثیر این اتفاق با کاهش چشمگیری از درآمد حاصل از صادرات نفت رو به رو بوده است.
با شیوع ویروس کرونا در ووهان چین تجارت غیرنفتی ایران با چین به مرور زمان دچار اختلال شد و همینطور صادرات نفتی غیر رسمی ایران به کشور چین نیز به شدت کاهش یافت. در واقع می توان گفت صادرات نفت ایران در حال حاضر به کمترین میزان خود در 4 دهه گذشته رسیده است.
همچنین با توجه به اینکه بعد از تحریم های جدید آمریکا بیش از نیمی از درآمدهای کاهش یافته کشور از محل کانال های تجارتی با منطقه تامین می شود. با شیوع ویروس کرونا متاسفانه صادرات ایران از این طریق نیز کاهش داشته است.
-
کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات
علاوه بر قرارگرفتن ایران در لیست سیاه کارگروه اقدام مالی (FATF)، یکی دیگر از عواملی که منجر به ملتهب شدن بازار ارز کشور شده، کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات است.
در واقع کاهش صادرات مخصوصا صادرات کالا به عراق موجب کاهش درآمدهای ارزی بخش خصوصی شده که تاثیر زیادی بر بالا رفتن نرخ ارز داشته است. علاوه بر این باید شاهد تاثیر کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات در بازار بورس، خودرو و مسکن نیز باشیم. بنابراین، می‌توانیم بگوییم انتشار ویروس کرونا به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر تمام حوزه های اقتصادی کشور اثرگذار بوده است.
-
ممنوعیت صادرات اقلام بهداشتی
گمرک ایران همزمان با شیوع ویروس کرونا لیستی از اقلامی که با ممنوعیت صادرات رو به رو شده‌اند را اعلام کرد. بر اساس این لیست، ماسک و تجهیزات پزشکی، ضد عفونی کننده‌ها و صابون جز مهمترین اقلامی هستند که در شرایط کنونی با ممنوعیت صادرات رو به رو شده اند. همچنین در بخش دیگری از فهرست کالاهای ممنوعه برای صادرات، مایعات شوینده و ضد عفونی کننده، پمپ پودر زن، شیر مخصوص ظروف اسپری و … قرار گرفته اند. در این فهرست الکل و کلیه موارد مربوط به آن نیز دیده می شود.
-
راه حل هایی برای کاهش تاثیر کرونا بر صادرات
در حالی که ویروس کرونا جهانی شده است اما کشورها توانسته اند با انجام تعاملات و مذاکرات گوناگون به یک استاندارد مشترک برای ادامه روند تجارت بین الملل دست یابند. به این ترتیب تبادلات تجاری و صادرات و واردات کالاها همچنان به صورت کم و بیش در این کشور ها ادامه دارد.
کشور ما نیز برای کاهش تاثیر کرونا بر صادرات باید با به دست آوردن پروتکل ها و استاندارد های کشورهای همسایه، نگرانی های آنها را در این خصوص برطرف سازد. برای مثال یکی از کشورهای واردکننده کالاهای ایرانی پس از 10 روز قرنطینه کانتینرهای ما را می پذیرد و یا کشوری دیگر با اجرای برخی دیگر از دستورالعمل های بهداشتی مشکلی با واردات کالای ما ندارد.
شایان ذکر است ایجاد تجهیزات ضدعفونی و گندزدایی در مرزها و همینطور ایجاد مناطق قرنطینه مرزی به مراتب هزینه بسیار کمتری نسبت به از دست رفتن بازارهای صادراتی کشور خواهد داشت. پیگیری زودتر این مسائل از طریق اتاق‌های بازرگانی مشترک و رایزنان اقتصادی در جهت دستیابی به تفاهم نامه و پروتکل های مشترک می تواند تا حدودی میزان خسارت ناشی از تاثیر کرونا بر صادرات را کاهش دهد.
-
پیش بینی صادرات بعد از کرونا
ویروس کرونا احتمالا در یک بازه زمانی چند ماهه تجارت جهانی و صادرات ایران را تحت تاثیر خود قرار می دهد. همانطور که گفته شد این روزها بسیاری از کشورها برای مقابله با کرونا، مرزهای خود را بسته‌اند و یا با توجه به رکود اقتصادی خود محدودیت هایی را برای صادرات برخی از کالاها وضع کرده‌اند. اما انتظار می رود در بلند مدت و پس از پایان شیوع این ویروس، با توجه به نیازی که برای کالاهای ضروری و اولیه در سایر کشورها ایجاد خواهد شد، رفتار کشورهای واردکننده کالاها تغییر یابد و دوباره صادرات کالا به روال گذشته خود باز گردد.
