گمرک خرمشهر در منطقه آزاد اروند، تا پیش از جنگ تحمیلی 90 درصد واردات کشور را به عهده داشت و مرکز گمرکات کل کشور بود. زیرساختها و موقعیت استراتژیک این گمرک به حدی باارزش است که هم اکنون از مهمترین و فعالترین گمرکات کشور است. همجواری با منطقه آزاد اروند باعث شده است این گمرک از پررونقترین گمرکات دریایی کشور باشد.
بهرهگیری از مزایای منطقه آزاد اروند از یک سو و اتصال به بزرگراه اهواز – آبادان از سوی دیگر باعث شده خرمشهر گمرکی فعال داشته باشد. خلیجفارس با اروند به خاک خوزستان کشیده میشود و خرمشهر شمالیترین نقطه این اتصال است.
ترخیص کالا از گمرک خرمشهر با استفاده از معافیتها و تخفیفهای منطقه آزاد اروند به اهمیت این بندر قدیمی افزوده است. این بندر سابقه طولانی در امر تجارت دریایی دارد. ساخت و بهرهبرداری از اسکلههای ویژه پذیرش کشتیهای اقیانوسپیما در بندر خرمشهر در سالهای آغازین قرن چهاردهم شمسی شروع شد و در زمان جنگ جهانی دوم و پس از آن به اوج خود رسید. در سالهای قبل از انقلاب اسلامی بندر خرمشهر با داشتن تعداد 20 اسکله یکی از بزرگترین بنادر کشور بهحساب میآمد.
صادرات و واردات از گمرک خرمشهر
صادرات کالای غیرنفتی از گمرک خرمشهر در 5 ماهه ابتدایی سال 1400 به 72 میلیون دلار رسید که 62 درصد نسبت به سال پیش افزایش داشت. در این مدت نزدیک به 146 میلیون دلار هم واردات کالا از این بندر انجام شد که نسبت به مدت مشابه سال پیش 30 درصد افزایش داشته است.
بر اساس گفتههای حسن غیبی، سرپرست اداره کل گمرک خرمشهر «اعطای مشوق واردات به واحدهای تولیدی از جمله ترخیص کالا با ضمانت بانکی برای چرخش نقدینگی، در دستور کار قرار دارد. همچنین تسهیل در امر صادرات کالا به کشورهای همسایه را از دیگر برنامههای گمرک خرمشهر برای رونق تجارت در این بندر است.»
تاریخچه گمرک خرمشهر
در سال 1356 چهار میلیون تن کالای عمومی از طریق این بندر به کشور وارد شده است. در حال حاضر کلیه زیرساختهای قبل از جنگ اعم از اسکلهها، انبارها و محوطهها بازسازی شده است.
مجتمع بندری خرمشهر از طریق جادههای زمینی و بینالمللی درجه یک با مراکز جمعیتی (داخلی و خارجی) ارتباط دارد. این منطقه از طریق جاده با فواصل 15،100،125،997 کیلومتر به ترتیب با شهرهای آبادان، بندر امام خمینی (ره)، اهواز و تهران و بافاصله 10 کیلومتر از مرز زمینی شلمچه مرتبط میگردد. راهآهن سراسری ایران نیز از طریق اهواز به بندر خرمشهر متصل میباشد. این خط علاوه بر اینکه راهی ارزان و مناسب برای دستیابی به سایر مناطق ایران میباشد امکان برقراری ارتباط با سایر کشورهای همسایه مانند: عراق، کویت و کشورهای آسیای مرکزی را میسر میسازد.
بندری برای ترانزیت زمینی و دریایی کالا به عراق
گمرک خرمشهر با توجه به مشکلات موجود در ارسال کالا به عراق، مناسب ترین گزینه برای ترانزیت کالا به این کشور می باشد. این بندر به دلیل نزدیکی به بنادر عراق و فاصله 15 کیلومتر تا گذرگاه مرزی شلمچه از مزیت منحصر به فردی برخوردار بوده و همزمان قابلیت ترانزیت کالا از طریق زمینی و دریایی را دارا است. با توجه به استقرار بندر خرمشهر در جنوب غربی ایران و مسافت کوتاه این شهر با استان های غربی ایران، این بندر گزینه مطلوبی برای ترانزیت کالاهای عراقی از طریق گذرگاه های غربی کشور است.